Sterke Cli-Fi die groot lezerspubliek verdient

Disclaimer: ik ken Charles van Wettum persoonlijk en kan het goed met hem vinden. We publiceren geregeld in dezelfde bundels en hij droeg mee aan de bundel 'Welkom in de broeikaswereld'. Hij recenseert bovendien vaak mijn verhalen en stuurde mij deze bundel om te recenseren.

8,6 Charles van Wettum timmert hard aan de weg als SF-schrijver in het Nederlandse taalgebied. Dat zal soms als ondankbaar werk voelen, want veel uitgevers die SF willen publiceren zijn er in het wereldje niet, en dat komt ook omdat er niet veel lezers zijn die zich aan oorspronkelijk Nederlandstalig werk wagen. Werk van Engelse of Amerikaanse auteurs is vele malen populairder dan werk van eigen bodem - dat betekent niet alleen dat auteurs op 'self publishing' zijn aangewezen of op publicatie bij kleine uitgevers die geld vragen, maar ook dat ze soms denken: waar doe ik het voor? Slechts enkele tientallen lezers per boek - (ja, ook mijn verkoopcijfers zijn niet veel hoger) - dan voelt het soms alsof de inspanning geen resultaat heeft. Want een schrijver wil boven alles gelezen worden. Toch houdt Charles van Wettum vol - met nu al meerdere zelf uitgegeven SF-boeken op zijn naam (en ook nog meerdere in de planning, heb ik begrepen).
Dat is een goede zaak, want met hun gedegen wetenschappelijke onderbouwing, sociologische realisme, Nederlandse identiteit en empathische toon zijn ze een waardevolle toevoeging aan de Nederlandstalige SF en bieden ze de basis voor een ontwikkeling van de SF in ons taalgebied naar een eigen identiteit, onderscheiden van de Angelsaksische cultuur. Deze verhalen zijn echt Nederlands - niet alleen spelen ze zich hier af, ze zouden ook niet zichzelf blijven als ze naar een ander cultuurgebied verplaatst zouden worden. Dat geldt ook voor 'Ziltpunk' (en het valt te beargumenteren dat de 'Koepel-verhalen' van Van Wettum tot dit subgenre behoren), maar de Ziltpunk-verhalen van Teng en Boekestein voelen overdreven - zowel in de technologische prestaties als in de Nederlandse kenmerken van de personages. De 'Koepel-verhalen' van Van Wettum draaien ook om Nederlanders die in een door klimaatverandering veranderende wereld het beste maken van hun wereld, omgeven door grootschalige technologie en Nederlandse cultuur (wat de definitie is van Ziltpunk). Maar de koepels, de datazee, Sherlock & Rex en de AI's komen geloofwaardig over. Ze bestaan ook in een harde economische realiteit. Zo worden de AI's gebruikt om de koepels te besturen en is detective Sherlock in dienst van een verzekeraar die niet te veel wil uitbetalen. En ja, Nederlanders zijn hier op handel gericht en steken de handen graag uit de mouwen voor grote projecten, maar ze zijn soms ook kleinzielig, tonen angst voor vreemdelingen, of verliezen zich in het 'polderen'. De auteur put uit zijn jarenlange ervaring met managers om de diverse bestuurslagen te laten zien en hoe die actie soms in de weg staan. De Nederlanders uit de Teng & Boekestein-ziltpunt voelen geïdealiseerd aan, maar dit zijn echte kaaskoppen. De auteur is echter zelf ook een kaaskop en dus toont hij de Nederlanders met hun gebreken, maar niet zonder een liefdevolle glimlach: we zijn koppig, maar dat is ook onze charme.
De 'Koepel Goes'-verhalen zijn stevig gesitueerd in een omgeving die vreemd is maar ook echt Nederlands aanvoelt, Zeeuws om precies te zijn. Door de beschrijvingen van Van Wettum komt deze wereld ook echt tot leven en vooral als je ook 'Kwantumschuim' hebt gelezen en 'De dokter in het donker' zie je hoe doordacht dit verhaaluniversum is. De personages zijn ook goed voor te stellen en hebben een duidelijke individuele identiteit, al zijn hun emoties en beweegredenen wat afstandelijk gebracht (wat past bij het karakter van hoofdpersoon detective Sherlock). In korte zinnen, zonder al te veel franje, wordt het verhaal verteld.
Ik denk dat wat meer afwisseling van zinsopbouw en zinslengte de tekst nog wat afwisselender zou kunnen maken. Bovendien waren er een paar redactiefoutjes (dubbele woorden waar waarschijnlijk de zinsvolgorde was veranderd). Maar minder dan in eerdere uitgaven van de auteur en ik kon er makkelijk overheen lezen.
Wat dit boek echt een aanrader maakt is hoe het omgaat met de uitdaging van klimaatverandering. De stijging van de zeespiegel (en de temperatuursveranderingen en extreme weersomstandigheden) zal van ons opofferingen gaan vragen. We zullen moeten vechten of verzuipen - ook als de zee niet zo snel zal stijgen als in deze verhalen. Dit is een scenario van wat er zou kunnen gebeuren - niet prekerig geschreven, niet met een boodschap die van de pagina's druipt, maar realistisch, doordacht en helder - echt Nederlands dus.