Ideeënrijke SF op enorm grote schaal met enkele kanttekeningen

Niet elke lezer waardeert het werk van Frank van Dongen. Een flink deel van de tekst bestaat uit expositie. Daar moet je van houden. En dat doen heel veel lezers van zogenoemde ‘harde SF’. Die lezen niet in de eerste plaats voor diepgaande psychologische inzichten, driedimensionale personages of literaire taalspelletjes. Die lezen voor de ideeën, de inzichten in de onderliggende principes van onze maatschappij ten grondslag liggen en de voorspellingen voor de mogelijke toekomst. Maar ook voor de ‘sense of wonder’ van bizarre buitenaardse beschavingen, reizen door wormgaten en planeten rond eenzame sterren tussen de sterrenstelsels. Voor de opwindende actiescènes waarbij het voortbestaan van de mensheid op het spel staat, die je leest met ingehouden adem. De mix van ideeën en verwondering sleuren hen zo snel mee dat wat kromme zinnen of onhandige formuleringen hen niet eens meer opvallen.
...
Aspecten die mogelijk lezers zouden kunnen afschrikken (en die ook overeenkomen met ‘Het drielichamenprobleem’ en de vervolgen, met name ‘Het donkere woud’) zijn het intens duistere wereldbeeld dat uit deze pagina’s naar voren komt, gecombineerd met een ondergeschikte rol voor vrouwen in het verhaal. In dit boek laat de auteur hier en daar wat hoop doorschemeren en wordt het wereldbeeld van de hoofdpersoon bekritiseerd. Maar het voelde voor mij als ‘too little, too late’
...
Hier plundert, verkracht en doodt de hoofdpersoon dat het een lieve lust is. Bovendien brengt hij de Aarde en de mensheid willens en wetens in gevaar, tot er maar een paar duizend mensen over zijn. Maar uiteindelijk krijgt hij alles wat zijn hartje begeert? De auteur heeft betoogd juist kritiek te willen geven op de mentaliteit van de Alfa-man, de mens die anderen onderdrukt en het eeuwige leven wil hebben. Die kritiek zat wel in dit verhaal verwerkt, maar voelde nog steeds iets te subtiel vergeleken met het bombastische oorlogsgeweld.
...
Toch: een grote prestatie, van een auteur die heel diep heeft nagedacht over zijn onderwerp en vanuit zijn achtergrond als evolutiebioloog ook kennis van zaken heeft, maar voor mij toch net iets te zwartgallig. De grootschalige actie herinner ik mij echter nog steeds met een brede grijns op mijn gelaat. In elk geval kan ik ieder die van de eerste drie boeken in de reeks genoot, ook dit deel van harte aanbevelen. Wie ze niet kon waarderen, moet ook dit boek niet proberen. Dit boek is niet voor hen geschreven.

Dit is een sterk ingekorte versie van de recensie die verscheen in Fantastische Vertellingen nr 71 van St. Fantastische Vertellingen.