Heel onderhoudend boek over de wisselwerking tussen 'science' en 'fiction'

Disclaimer: ik heb al enkele keren met de auteur gesproken en hij heeft twee boeken van mij gerecenseerd voor De Volkskrant.

8,5 De waarde van dit prettig leesbare, toegankelijke boek is vooral hoe het de wisselwerking tussen wetenschap en verhalen illustreert. Met name in ons taalgebied kijken veel 'literaire lezers' neer op sciencefiction als puur vermaak of escapisme. Er vindt verandering plaats. Met name door de auteur van dit boek plaatst een landelijke krant nu met enige regelmaat recensies van SF-boeken en in de 'literatuur' gebruiken auteurs SF-elementen ter illustratie van autobiografische ontboezemingen. Maar 'core SF' (om het zo maar eens te noemen) heeft waarde in zichzelf! Denk aan het doordenken van maatschappelijke ontwikkelingen en het waarschuwen voor de onvermoede gevolgen van nieuwe innovaties - dystopieën zoals '1984' en 'The Handmaids Tale' blijven relevant en de auteur van dit boek zou aan al deze verhalen heel goed een vervolg kunnen wijden ... Hier gaat het echter om SF als fictie over wetenschap. Schrijvers nemen concepten en ideeën uit de wetenschap en voeren die door tot hun ultieme conclusie. Andersom zien wetenschappers concepten en ideeën uit SF-verhalen en gebruiken die als basis voor theorieën en innovaties. Zelfs vergezochte SF-tropes als 'faster than light'-reizen, tijdreizen en parallelle universa hebben geleid tot daadwerkelijke publicaties waarin elementen daarvan werden doorgerekend. En het blijkt zelfs nuttig om van sommige uitvindingen en concepten te laten zien waarom die in de praktijk niet praktisch uitvoerbaar zouden zijn of waarom de huidige fysica er geen plek voor biedt. Fascinerend is dat dit soms verschuift: zo dachten wetenschappers dat voor een 'warp'-aandrijving speculatieve exotische materie nodig zou zijn, maar liet later iemand zijn dat dit ook binnen ons huidige model mogelijk zou moeten zijn. Aangezien we in de 21ste eeuw in een wereld leven waarin wetenschap en techniek een grote rol spelen en waarin nieuwe innovaties worden gelanceerd voordat de gevolgen goed doordacht zijn (en ook dystopische verhalen uit lijken te komen) is het lezen van en denken over SF niet alleen iets voor nerds en natuurwetenschappers, maar voor iedereen die bezig is met de toekomst. AI, klimaatverandering, groene energie, 3D-printers, massa-communicatie en fake news - alles onderwerpen die in SF al decennia lang besproken werden. Het mooie aan dit boek is dat het heel veel concepten uit SF-films en -series langsgaat. Iedereen die wel eens iets als een superheldenfilm of een Star Trek-aflevering heeft gezien zal iets herkennen. Nadeel is dat per onderwerp maar twee pagina's beschikbaar zijn. Heel erg de diepte in gaat het niet, maar de auteur heeft genoeg ervaring als journalist om optimaal gebruik te maken van het aantal woorden. Aangezien ik zelf al een flinke interesse heb in het SF-genre en in natuurwetenschap kwam ik weinig heel nieuwe inzichten tegen (behalve de leuke pogingen van mensen om een AT-AT, een hoverboard of een lightsaber te bouwen, bijvoorbeeld), maar de korte, kernachtige bespreking diende wel als een leuke opfrisser. Vooral interessant vond ik de verschillende interviews met schrijvers en wetenschappers. Die hadden best wat uitgebreider mogen zijn, maar ik snap dat daar de ruimte niet voor was. Ik vloog door het boekje heen en sloot het met een brede glimlach (vooral omdat de laatste hoofdstukken waren gewijd aan de meer bizarre concepten als de simulatie-hypothese en zombie-epidemieën). Een aanrader voor de liefhebber van SF-series en -films, vooral voor wie zelf niet enorm natuurwetenschappelijk onderlegd is.