Als de zon valt - Stijn de Vries

Ik ben geen liefhebber van programma’s zoals ‘Wie is de mol?’, en zou er dus ook nooit aan meedoen. Ik ben meer een sporter. Wedstrijdzwemmen, open water zwemmen en waterpolo, dat is het wel voor mij: exacte tijden, een duidelijke uitslag, lekker zwoegen, geen geheime bondjes met zgn. vrienden. Toen ik een tijdje geleden las over ‘Als de zon valt’, het debuut van ene Stijn de Vries, mij onbekend, wilde ik zijn boek juist wel lezen, maar wist ik niet dat ik hem nu wekelijks in de trailers van het tv-programma zou tegenkomen. Stijn blijkt een populaire programmamaker en presentator te zijn. Bovendien is hij ook modejournalist, daarnaast een veelgevraagd model én fotografeert hij zelf ook zeer verdienstelijk. Een getalenteerde duizendpoot dus. Maar… kan hij ook schrijven?

Als de zon valt
De coverfoto maakt meteen al duidelijk dat dit boek over queerliefde gaat. Twee jongens van een jaar of achttien die heel dicht bij elkaar staan, elkaar omhelzen. Misschien wel vlak vóór een kus waar de vonken vanaf zullen spatten. En dat klopt: Alex en Omar leren elkaar kennen in de Havo-eindexamenklas in Utrecht waar Omar net naar toe is verhuist. In veel opzichten zijn ze elkaar tegenpolen. Alex woont alleen met z’n drankzuchtige moeder, vader heeft de benen genomen. Hij wordt eigenlijk al jaren verwaarloosd en heeft zich een bozige houding aangemeten. Hij zorgt wel voor zichzelf, aan hem moet je niet komen, hij speelt ‘de stoere jongen’. Omar daarentegen is onderdeel van een warm, redelijk welgesteld gezin met een Turkse vader, een Nederlandse moeder en een lief zusje. Hij wil graag fotograaf worden en spaart om een mooie camera te kunnen kopen.

Stereotypen
Stijn de Vries, yes queer, schrijft dit boek om de jonge leden van zijn community een hart onder de riem te steken. Alle stereotypen die je kunt bedenken rond het thema van queerliefde komen aan bod, maar vaak nét anders dan je verwacht. Op het eerste oog zijn Alex en Omar gewone jongens. Zij hebben vrienden en vriendinnen, ze kletsen over school, sport, seks en meer spannende dingen. Beiden weten dat ze anders zijn. Ze kletsen méé. Maar daar waar Omar probeert onder de radar te blijven is Alex iemand die zich overschreeuwt, veel drinkt en drugs gebruikt. Hij is duidelijk niet gelukkig en dreigt in een neerwaartse spiraal te komen in zijn pogingen om zijn geaardheid te verbergen. En hoewel Omar zijn geaardheid ook niet graag op het schoolplein wil delen weet zijn familie wel dat hij op jongens valt. Voor beiden is de zoektocht naar zekerheid over zichzelf en de uiteindelijke acceptatie van hun geaardheid een langdurig proces dat Stijn de Vries mooi beschrijft, realistisch en met mededogen voor de jongens, inclusief de angst voor de harde buitenwereld.

Veiligheid
Op het schoolplein zien ze elkaar voor het eerst, vlak daarna tijdens een schoolfeest. Hun blikken knetteren van de spanning. En het is voor de lezer meteen duidelijk dat hier vroeg of laat een intense relatie ontstaat. De onveilige omgeving van het schoolplein, de kroegen of de kleedkamers bij de sportvelden weten ze te omzeilen en zo komen ze veelvuldig bij elkaar bij Omar thuis. En soms bij Alex, wanneer zijn moeder een paar dagen weg is. De stukken waarin ze dan samen zijn en elkaar ontdekken zijn de mooiste van het boek. Dat maakt ook dat het boek in alle opzichten is een mooie coming-of-age roman is.

Expliciet
We lezen niet alleen over het plot in het hier en nu maar ook, in hun herinneringen, al die pijnlijke eerste momenten waarin ze hun identiteit en hun geaardheid ontdekken. Naast de psychologische ontwikkeling komen er een paar expliciete seksscènes voor in het boek. Tussen de jongens, zoekend en ontdekkend, maar ook een behoorlijk heftige scène waarin de jonge Omar verkracht wordt door een oudere man tijdens een online date.

Voor wie?
De expliciete scènes zijn waarschijnlijk de reden dat dit boek met een nur-code voor volwassenenfictie is uitgegeven en niet als Young Adult. Maar het boek ademt ‘coming-of-age’ en is zeer leesbaar voor jongeren vanaf 14/15 jaar die op zoek zijn naar een verhaal waarin ze hun eigen zoektocht kunnen herkennen. De korte hoofdstukken waarin Alex en Omar beurtelings aan het woord zijn maken het boek voor midden- en bovenbouwleerlingen heel toegankelijk. Dat is precies zoals Stijn de Vries het heeft bedoeld. En wil een docent een leerling eerst een ander boek aanraden dan liggen ‘Oliver’ of ‘Gloei’ van Edward van de Vendel en ‘De jongen die van de klif sprong en zacht terechtkwam’ van Stefan Raatgever erg voor de hand.