Meer dan 5,9 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Een gewaarschuwd Burger is er twee waard!

Joke D. 24 april 2021
In een land zonder vogels is het laatste boek van Harry Kalmer (1956 – 2020), een Zuid-Afrikaans auteur en toneelschrijver. Tegelijkertijd is het het eerste boek van deze schrijver dat naar het Nederlands is vertaald. Voor die vertaling zorgde Rob van der Veer.

Hoofdpersonage Adam Burger – symbool voor ‘de mens’ – vertelt in drie delen zijn verhaal over het leven in een wereld, veranderd door klimaatrampen waardoor vogels verdwenen en de rijken uit het Noorden moeten vluchten naar het zuiden. Een wereld die comfortabel lijkt maar waarin alles gecontroleerd wordt.
‘ Alles wat ook maar enigszins nuanceert, is niet meer in omloop,’ zei je een keer. […] Zolang we ons laten amuseren, geloven we dat we gelukkig zijn.’

Hij leidt samen met zijn vrouw – na de verdwijning van hun dochter – een naamloos bestaan. Tot zijn vrouw omwille van het bezitten van een bijbel, een dodelijke injectie krijgt. Dan wordt hij benadert door het verzet om als arts één van hun mensen te helpen…

In deel één – Fladderen – vertelt Burger afwisselend over het nu en over het verleden terwijl hij zijn vrouw aanschrijft. Zo wordt gaandeweg info vrijgegeven. Dit deel staat bol van quotes en overpeinzingen, het zet je aan het denken en is daardoor veelbelovend.
Kalmer gebruikt korte zinnen, korte alinea’s, korte hoofdstukken en dat valt erg op in het tweede deel ‘Vliegen’. Daar merk je dat hij eveneens toneelschrijver is. Deze schrijfstijl, in combinatie met de erg korte hoofdstukken, verhoogt het tempo waardoor je het boek erg vlot uitleest. Plots bevind je je als lezer in wat een actiefilm lijkt. Hier is geen ruimte voor overdenking. Het is een stijl die niet door iedereen gewaardeerd wordt, maar hij past wel bij de gebeurtenissen en de sfeer van dit deel van het verhaal. De plotwending op het einde laat je even beduusd achter.
Deel drie – landen – bevat weer de twee perspectieven zoals in deel één. Dit deel mocht wat uitgebreider zijn. Er blijven op het einde nog vele vragen onbeantwoord, veel zaken niet verteld.
Maar het is niet de schrijfstijl of uitdieping van karakters die dit boek bijzonder maakt. Integendeel, het lijkt allemaal wat op de vlakte te blijven.
Daarom is het aangeraden de tijd en moeite te nemen wat zaken op te zoeken en te reflecteren over dit verhaal. Wie dat niet doet, mist wellicht veel symboliek en merkt de gelaagdheid die er echt wel in zit, niet op. Er valt veel te ontdekken en te analyseren: namen die verwijzen naar profeten, linken naar de actualiteit, muziek, … Harry Kalmer heeft alles knap overdacht en dat maakt dit een boek met dat ietsje meer. Het verhaal speelt zich af in een niet zo verre toekomst en het is angstaanjagend om te merken hoe plausibel zo’n toekomst is. Het is niet ondenkbaar dat dit soort wereld voor ons in het verschiet ligt.
‘ De democratie werkte niet meer. […] We waren allemaal klaar voor verandering. Welke verandering dan ook.’

Kalmer treedt hier zelf op als ‘profeet’ en waarschuwt ons – het boek is opgedragen aan zijn lezers – voor zo’n wereld. Een verwittiging om kritisch te blijven en niet enkel het eigenbelang na te streven.
‘ Mensen raken overal aan gewend, vooral als ze niet persoonlijk worden getroffen.’
Confronterend want ieder van ons kan die Burger zijn uit het verhaal.
Dat lijkt somber maar tegelijk is er hoop: je hebt altijd een keuze, ook al lijkt het tegendeel waar te zijn.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Joke D.

Gesponsord

Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.

Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.

'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19

Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.

Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk

Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.

Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.

Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug. 

Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!

Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.

De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!

De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.

Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.

Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.

Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!

Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.

Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.

Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.

Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.

Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.

In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.

De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.

Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!