Goede Kluun, maar geen geweldig boek

Alweer ruim een jaar geleden zat ik weer een avondje in de collegebanken, tijdens de Docentendag op de Radboud Universiteit in Nijmegen. Even niet zelf lesgeven, maar net als tijdens mijn studie Nederlands geïntrigeerd luisteren naar hoogleraar Jos Joosten. Tot mijn verbazing ging zijn lezing over DJ van Kluun. Ik kon me herinneren hoe hij af kon geven op boeken als Gisèle van Susan Smit. Dat waren de beste colleges - die waarin Joosten helemaal losging, zwaaiend met een dikke pil die volgens hem écht waardelóós was. Natuurlijk doken mijn vriendinnen en ik diezelfde week nog de boekhandel of bibliotheek in, om altijd te concluderen dat hij gelijk had. Waardeloze boeken.

Ook Kluun kwam regelmatig voorbij in de colleges. Vooral in colleges over Bourdieu, in mijn Master Literair Bedrijf. Literair kapitaal, hoe schrijvers zichzelf positioneren in het literaire veld. Dat soort dingen. Het is een paar jaar geleden, dus heel precies weet ik het niet meer, maar ik weet wel dat ik Kluun al interessant vond vóór die colleges en dat Jos Joostens vlammende betogen over allerlei populaire schrijvers mijn interesse alleen maar aanzwengelde.

’s Avonds bekeek ik interviews met Kluun of Saskia Noort in DWDD of belde ik met mijn moeder over boeken die we allebei gelezen hadden. Op mijn studie werden die boeken namelijk amper gelezen door mijn studiegenootjes. Ik nam Komt een vrouw bij de dokter, De eetclub en Vijftig tinten grijs mee naar saai colleges (niet van Jos Joosten, mocht dat nog niet duidelijk zijn) ter provocatie, terwijl studiegenoten fronsend naar de glimmende letters op de kaft keken.

Terug naar het hoorcollege over Kluun... Jos Joosten ging het hebben over Kluuns nieuwe roman DJ. Gaat hij de hele avond afgeven op dat boek? Vroeg ik me af. Ik had de introductie van de lezing niet erg zorgvuldig gelezen. Had ik dat wel gedaan, dan had ik al geweten dat hij juist erg te spreken was over DJ. Zoals altijd bracht bij zijn pleidooi met veel charme, grapjes en het typische Joosten-vuur. Aan het eind van de avond wilde ik het boek ook hebben. Dat weekend fietste ik naar de boekhandel, kocht het boek en... legde het op de stapel boeken die ik ook allemaal nog wilde lezen.

Het duurde meer dan een jaar voor ik het boek daadwerkelijk las. Ik had het boek al drie keer opengeslagen, maar de eerste pagina's konden me niet genoeg boeien, dus koos ik steeds voor een ander boek. Deze meivakantie besloot ik de sprong te wagen en las in twee dagen DJ helemaal uit. Het boek viel me uiteindelijk tegen, helaas.

Eerst de positieve dingen. Kluun heeft in DJ een Droste-effect gecreëerd om je vingers bij af te likken. De ‘boek-in-boek’-ontknoping (zoals Joosten het noemde) is interessant en verplicht je nog eens goed na te denken over alles wat je net gelezen hebt. DJ gaat niet alleen over hoofdpersoon Kluun of over zijn jeugdvriend DJ Thor, maar ook over het schrijverschap. Je krijgt steeds meer het idee dat je het boek zit te lezen waaraan Kluun bezig is in het boek zelf. Doordat de hoofdpersoon dezelfde naam heeft als Kluun, voelt het geheel al helemaal als een mind-fuck.

Technisch gezien is het onmogelijk dat je het boek leest waaraan Kluun werkt ín het boek, al is het maar omdat de titel niet klopt. Of omdat er een scène inzit die pas ná het uitkomen van het boek geschreven kan zijn. Het zou natuurlijk wel kunnen als het een latere uitgave was, maar dan nog kloppen de omschrijvingen van de uitgever in het boek niet helemaal met boek dat je zit te lezen.

Tijd voor de keerzijde! Persoonlijk houd ik niet zo van boeken waarin de schrijver constant speelt met het idee dat hij wellicht zelf de hoofdpersoon is, om dan vervolgens in de verantwoording te zeggen dat alle overeenkomsten met de werkelijkheid puur toeval zijn. Tuurlijk, het blijft fictie, maar dat maakt het nog geen toeval dat je je eigen leven gebruikt hebt in het boek. En aangezien Kluun in de media al sinds zijn eerste boek handig gebruik maakt van het feit dat dat zijn boeken op zijn eigen leven gebaseerd zijn, vind ik het alleen maar irritanter.

Verder vind ik het idee van de roman wel interessant en de thematiek is ook de moeite waard, maar de uitwerking minder. Met al die scènes over zuipen, snuiven en seks had ik het gevoel dat ik opnieuw Komt een vrouw bij de dokter of De weduwnaar zat te lezen. Vooral dat laatste boek vond ik écht waardelóós. Geen fijne flashbacks dus. Na twee scènes snap ik het wel. Driehonderd pagina’s is dan wat veel van het goede.

Het helpt niet dat ik voor DJ de nieuwe roman van Buwalda gelezen heb, Otmars zonen. Op dat boek had ik qua verhaallijn hier en daar wat aan te merken, maar mán wat kan die man schrijver. Alle zinnen zijn kunstwerkjes, de originele metaforen vliegen je om de oren en na elke paar pagina’s moet je even op adem komen. Dan valt Kluun vies tegen.

Al met al vind ik DJ een goede Kluun, maar niet per se een geweldig boek.