Een origineel idee met een belabberde uitwerking

Ooit waren Beatrice en haar vrienden een hechte vriendengroep. Dit eindigt abrupt wanneer Jim zelfmoord pleegt. Of was het een ongeluk? Of… moord? De vijf vrienden gaan hun eigen weg, worstelend met duistere geheimen. Dan krijgt Beatrice na een jaar een uitnodiging van Whitley om met z’n vijven haar verjaardag te vieren. Voor het eerst zonder Jim én na een jaar geen contact te hebben gehad. Zal Beatrice er eindelijk achter komen wat er gebeurd is met Jim?

Het klinkt als het begin van een detective waarin vijf vrienden op zoek gaan naar de moordenaar. Is het een van hen? Al na een paar pagina’s wordt duidelijk dat schrijfster Marisha Pessl iets anders voor ogen heeft. Elementen van fantasy en siencefiction zijn al snel te ontdekken wanneer Beatrice en haar vrienden een auto-ongeluk krijgen. Ze gaan niet meteen dood, maar komen vast te zitten in de tijd. Steeds opnieuw maken ze de dag voor het ongeluk mee. Aan het eind van iedere ‘wake’ gaan ze opnieuw dood, net zolang tot ze unaniem besluiten wie van hen weer terug mag keren naar de wereld van de levenden. De ‘bewaker van de tijd’ – een oude man met een nogal vage rol in het verhaal – vertelt ze namelijk dat maar één persoon kan blijven leven. Als het te lang duurt om een beslissing te nemen, lopen ze de kans eeuwig vast te blijven zitten in de tijd.    

Het idee op zich is origineel en biedt allerlei mogelijkheden. Helaas werkt Marisha Pessl haar idee niet goed genoeg uit om Neverworld Wake een aanrader te kunnen noemen. Ze gunt haar lezers erg weinig tijd om de personages goed te leren kennen. Al aan het eind van hoofdstuk twee vertelt de bewaker de vijf vrienden: ‘Jullie zijn allemaal dood’. We zitten dan pas zo’n twintig pagina’s in het verhaal en zijn al overladen met informatie over de personages. Een emotionele band heb je dan nog niet met ze, zelfs niet met hoofdpersonage Beatrice.    

In de loop van het verhaal blijft inleven in de personages lastig, omdat het tempo daarvoor te hoog ligt. Slechts enkele van de wakes worden uitgebreid beschreven, de andere worden samengevat of zelfs overgeslagen. ‘Hoe vaak hebben wij vijven om middernacht, om één, twee of drie uur ’s nachts dat bureau niet bestormd? Honderd keer? Tienduizend?’ vraagt Beatrice zich af wanneer ze een tijdlang elke wake proberen om in een politiebureau in te breken, net zo lang tot het ze lukt. Door dit soort vage aanduidingen van tijd wordt het onmogelijk om te bepalen hoeveel wakes de vrienden doormaken. Daardoor wordt hun ontwikkeling als persoon ook lastig om te volgen. Pessl moet steeds letterlijk vertellen dat een personage is veranderd, omdat er niet genoeg situaties worden beschreven om lezers dit zelf te laten ontdekken. Niet voor niets is ‘show, don’t tell’ een belangrijk principe in de literatuur. Een gemiste kans in Neverworld Wake.    

Tenslotte zijn de personages te vreemd voor woorden. Beatrice is haast té gewoontjes en wordt dan ook spottend ‘de non’ en ‘de heilige’ genoemd door haar vrienden. De anderen zijn op z’n zachtst uitgedrukt excentriek. Kipling (de naam alleen al!) draagt gekke pruiken en heeft een gestoorde moeder. Cannon (weer zo’n naam!) is een geniale hacker die zich regelmatig helemaal klem zuipt. Whitley heeft enorme woedeaanvallen waarbij ze krijst en om zich heen slaat. Martha is stil, mysterieus en een echte nerd. Jim is bijna aan soort zeldzaam toverwezen, een jongen die voor zijn dood mensen aantrok alsof hij een krachtenveld om zich heen had. Hij ademt charisma. Er is niet één personage bij dat ontstijgt aan het stereotype. En zoveel bijzondere personen in één vriendengroep? Het voelt als een uit de kluiten gewassen Carry Slee-boek. In die boeken bestaan vriendengroepen ook altijd uit een drugsverslaafde, een depressieveling, een wees, noem maar op.    

Neverworld Wake is een boek waarvan er de laatste laren steeds meer lijken uit te komen. Een origineel idee met helaas een belabberde uitwerking. Het is echt een boek waar je van moet houden: een combinatie tussen YA en fantasy, met vleugjes gothic novel, detective en sciencefiction. Pessl doet zoveel tegelijk dat niets uit de verf komt. De genres niet, de personages niet, het verhaal als geheel niet.