Een pijnlijk actuele roman
Brallende meutes, stenen door ruiten, ophitserij door de politiek leider, intimidatie, geweld, wegkomen met overtredingen van de wet en abject nationalisme, nee het gaat hier niet over het huidige Nederland maar over de opkomst van het nationaalsocialisme in Duitsland in de jaren dertig. Al deze elementen maken duidelijk dat De erven Opperman nog steeds weinig aan actualiteit heef ingeboet.
Auteur Lion Feuchtwanger (1884-1958) schreef De erven Oppermann in de beginjaren van het nationaalsocialisme, het werd gepubliceerd in 1933. Met zijn vorige roman Succes (1930) had hij de nationaalsocialisten al tegen zich ingenomen en toen Hitler in 1933 de macht greep bleek Feuchtwanger op een lijst met ongewenste personen te staan. Hij was op dat moment in de Verenigde Staten voor een tournee en besloot niet naar Duitsland terug te keren.
De erven Oppermann bestaat uit drie delen. Het eerste deel ‘Verleden’ begint met een uitspraak van Goethe: "De mensen koesteren vrees voor het verstand, waren zij wijs, dan zouden zij de domheid vrezen." Dit is een belangrijk thema in het boek. En met dit thema behoudt het zijn actualiteit: "Het is juist de kracht van deze partij dat zij het verstand afwijst en inspeelt op de gevoelens...Hun leider moet je niet onderschatten." De domheid van de massa is de doorslaggevende factor in de politiek geworden.
Het verhaal komt langzaam op gang met een trage introductie van de familieleden Oppermann en hun omgeving, waarvan de broers Gustav en Martin hun geld verdienen in de meubelhandel. Gustav is de oudste en regeert op afstand, de dagelijkse leiding van het meubelbedrijf is in handen van broer Martin. Een derde broer, Edgar, is een succesvol arts die werkt aan een nieuwe behandelmethode tegen kanker. Net zo subtiel als de introductie van de hoofdrolspelers wordt het dagelijkse leven stapje voor stapje vergiftigd door het handelen van de nationaalsocialisten. Het biedt de joden en andere slachtoffers de mogelijkheid het te nuanceren, het tegen beter weten in toch niet te serieus te nemen.
Zelfs aan het begin van het tweede en sterkste deel van het boek, ‘Heden’, waarin Hitler de macht heeft gegrepen, steekt de familie nog de kop in het zand. Het is dan ook niet het verstand maar relatief kleine praktische zaken die de ogen van de hoofdrolspelers openen. De tijd van ontkenning is voorbij. Eindelijk ziet men in dat de beschaving wordt bedreigd door een stel barbaren. Bladzij na bladzij, steeds zijn er signalen en incidenten die de toenemende invloed van de nazi’s op elk terrein in de maatschappij laten voelen. De Oppermanns proberen te redden wat er nog te redden valt.
De titel van het derde deel, ‘Hoe het verder ging’, verraadt eigenlijk al dat dit niet het sterkste onderdeel is. Gustav zoekt vanuit het buitenland een nieuw levensdoel en vindt die in de rol van waarnemer: "Slechts die waarneemt heeft geweten." Gustav kijkt uit naar feiten, registreert en documenteert die voor het nageslacht. De opeenstapeling van gebeurtenissen is een beetje te veel en een breuk met de rustige opbouw van de eerste twee delen.
Feuchtwanger heeft De erven Oppermann met een vooruitziende blik geschreven en waarschuwt nadrukkelijk om niet weg te kijken van het kwade. Een waarschuwing die actueel blijft in deze tijd van opnieuw opkomend nationalisme in delen van Europa.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Joop Rose
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
