Ken je verleden
Iets ter grootte van het universum vormt samen met het eerder verschenen Vissen hebben geen voeten een tweeluik. Dit tweede boek grijpt bij herhaling terug op gebeurtenissen uit het eerste deel en het is daarom aan te raden de boeken in de juiste volgorde te lezen. In beide romans zijn de hoofdrollen weggelegd voor Ari en zijn anonieme vriend die als verteller optreedt.
Aan de hand van verhalen over verschillende generaties van de familie van Ari schetst de verteller geen vrolijk beeld van IJsland, waar het leven zeker geen groot feest is. "Uiteindelijk sterft iedereen, de nacht neemt het over van de dag, alles verdwijnt."
In het eerste deel van het tweeluik zijn de contouren van het familieverhaal uitgebreid getekend en dat biedt Jón Kalman Stefánsson de mogelijkheid zich regelmatig te beperken tot korte verhaaltjes en gedachtenkronkels.
Somberheid is troef, de Keflavikers zijn de dingen vaak beu, veel is verdwenen, "er bleef weinig over behalve de werkloosheid en de drie windrichtingen: de wind, de lava en de eeuwigheid." Het familieverhaal wordt fragmentarisch verteld, langzaam en verbrokkeld en verspringt van locatie en heen en weer in de tijd. Vloeiend is de verhaallijn zeker niet, maar in gedachtenspinsels van maar een paar prachtige zinnen wordt veel neergezet waarbij je zelf ook even inhoudt om het geheel tot je door te laten dringen. En verder gaat het weer. De dood heerst en God en Jezus hebben afgedaan ("Twee blinde kippen"); liefde en verbroken relaties, overspel, sexueel geweld en het weglopen en niet met elkaar praten. Troost en vermaak worden gezocht in de alcohol en steeds meer in muziek.
Net als je je begint af te vragen waar al die fragmenten naar toe gaan komen de verhaallijnen samen in de geweldige finale van het tweeluik, waar de losse draadjes aan elkaar worden geknoopt, soms nog triester en ontroerender dan eerder in het boek.
Iets ter grootte van het universum is veel meer dan een familiegeschiedenis. Het gaat in op de economische en politieke spelregels die een grote claim leggen op het alledaagse leven van de inwoners van IJsland, zoals het verdwijnen van de visserij en de Amerikaanse troepenmacht die beide voor inkomsten en cultuur zorgden. In het verhaal zit ook de verloren strijd van de poëzie gesloten, talentvolle dichters leggen de pen neer, al dan niet gedwongen door de omgeving, "niemand houdt zich met poëzie bezig, behalve degene die ons nieuwe ogen wil geven." Maar "mooie woorden zijn niets waard als ze ons niet meer mens maken."
Jón Kalman Stefánsson heeft met Iets ter grootte van het universum een mooie afsluiting van het tweeluik opgeleverd, waarbij hij het belang van je geschiedenis benadrukt: "Wie zijn verleden niet kent of het niet wil aanvaarden, zal zichzelf in de toekomst verliezen." Opnieuw weet Stefánsson in zijn geheel eigen stijl met prachtige poëtische zinnen, soms maar van een paar woorden, te overtuigen, je te raken en tot nadenken aan te zetten. Dat maakt Iets ter grootte van het universum een rijk boek.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Joop Rose
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
