Mooie sfeertekeningen met onvoldoende filosofie

Nadat zijn ouders bruut zijn vermoord sluit Winarta zich aan bij Indonesische vrijheidsstrijders en verandert langzaam in een koelbloedige massamoordenaar.

Tijd en ruimte blijven vaag, al is de historische context moeilijk te missen. In het boek is er slechts sprake van 'de vijand' (aanvankelijk de Nederlanders) die later een andere vorm aanneemt in de vorm van de communistische rebellen (zie Madiun affaire). Gunawan streed daadwerkelijk tegen de Nederlanders en maakte begin jaren '50 een opvallende stap naar Leiden om te studeren.

Maar natuurlijk is dit fictie en moeten we het zo beoordelen. Met de huidige roep om diverse, niet-westerse verhalen rijst de vraag of dit een goed boek is. Gustaf Peek meent van wel, hij noemt het zelfs een veronachtzaamd meesterwerk in zijn voorwoord.

Dit is wat overdreven. Het verhaal is onderhoudend, leest vlot weg en bevat een interessant idee over zinvol handelen in een oorlogsomgeving, namelijk de vraag wat ‘het juiste is’ als rechtvaardigheid niet meer toetsbaar is aan wetten. Maar de filosofie komt er nooit helemaal lekker uit.

Waarom Winarta zich ontpopt tot massamoordenaar wordt onvoldoende onderbouwd. Bovendien klopt het ritme niet altijd en worden emoties te direct benoemd en niet 'getoond'.

Verwant aan de filosofie in Winarta zijn Camus’ ‘De vreemdeling’ en Conrads ‘Hart der duisternis’. Als het je gaat om de diepgang kun je beter deze boeken lezen.