Lezersrecensie
Taal die danst en stuitert
‘Laserbundel’ van Oscar Tops leest als het dagboek van iemand die veel te veel waarneemt - hoogbegaafd? hooggevoelig? - en te weinig tijd heeft om het allemaal op te schrijven. Tenminste, opschrijven op de manier zoals we met elkaar hadden afgesproken dat we dat zouden doen. In hele zinnen met een onderwerp en een gezegde en zo, en in een volgorde waarover we ook de nodige afspraken hadden gemaakt, en die we netjes aan onze kinderen hebben geleerd.
Te weinig tijd ook voor fatsoenlijke hoofdletters - die zijn er maar hier en daar - en leestekens. Slechts af en toe staat er een punt op het eind, vaker niet dan wel. Wel veel haakjes, valt op. Maar die zijn dan ook broodnodig als er méér wordt waargenomen/gedacht/herinnerd/gevoeld/ervaren dan het hoofd met een paar efficiënte acties kan verwerken.
Dan maar zo: in poëzie, in zinnen die niet af zijn. In gedichten waarin hink stap sprong de dingen worden aangestipt en benoemd. Uiteraard wel precies daar waar het er toe doet volgens de dichter die tegelijk, als in een soort meta-poëzie, op dit complexe proces van zien en verwoorden reflecteert. Zodat meerdere gedichten specifiek taal, woorden, leestekens als onderwerp hebben.
Opmerkelijk veel dieren komen er voorbij; de klassieke oudheid, Grieks, Latijn, en verder wat typische studenten- en gymnasiastenhumor; dingen uit de ruimte, sterren, planeten. Dat was natuurlijk te verwachten, met zo’n cover. Vouw hem open, dan ziet u het hele plaatje: een nachthemel met lichtflarden vlak achter de horizon, een Melkweg die lonkt, zelfs een zweem noorderlicht.
Sowieso gaat het veel over kijken en zien. Hoe kan het ook anders, met een dichter die tevens oogarts is. In prachtige verzen voert hij ons mee door zijn wereld die wetenschap en mysterie tegelijk is, omdat zelfs met alle kennis en kunde en bijbehorende diploma’s niet de uiteindelijke verwondering gevat kan worden van wat daar nu precies gebeurt, tussen dat kijkende oog en hetgeen dat wordt waargenomen. Uiteraard speelt licht een voorname rol, en alle kleuren die het spectrum rijk is.
En die twee andere, schier onbevattelijke grootheden waarin alle gewaarwording van ‘zijn’, van ‘bestaan’ vervat ligt: tijd en ruimte. Om amper een paar regels verder met een bijna verontrustend gemak te landen in zoiets alledaags als een kat die zoek is, een schoolmusical, sportstress, en een matig inspirerende cursus in een leslokaal waarvan je de blauwgrijze vloerbedekking bijna kunt ruiken.
De bundel die uiteenvalt in drie exact gelijke delen - Watt = Amplificatie, Watt = Gestimuleerde uitzending, Watt = Straling - roept al bij de eerste gedichten een oud reclamespotje in herinnering. Een beroemd geworden clipje uit 2005 van miljoenen gekleurde balletjes die onregelmatig door de straten van San Francisco stuiteren. Daar doen de gedichten van Tops aan denken.
Wie hardop leest ontdekt al snel de bedwelmende cadans in de verzen waar de vele klinkerrijmen elkaar asymmetrisch lijken te spiegelen. Even onregelmatig als die stuiterende balletjes, die niet in vorm en essentie van elkaar verschillen, maar des te meer in kleur en ritme.
Dit is taal die danst en huppelt als het vijfjarige dochtertje van de dichter in ‘Niet zien’. Het gedicht dat wat mij betreft een van de sterkste is in de hele bundel, en dat - wederom wat mij betreft - beter wat meer achterin had kunnen staan, omdat het, na alles te hebben gelezen, de kwintessens lijkt van wat er op 64 pagina’s allemaal voorbij komt: de dichter, de oogarts, de woordkunstenaar, de vader, de man, en al hun belevenissen en verworvenheden.
Die dansende taal zorgt ervoor dat zelfs de meest ernstige verzen niet al te zwaarmoedig worden. Door te flirten met woorden van een lichter gemoed is de uitkomst eerder lyrisch dan tragisch.
Ja, er is veel blijheid en beweging, zowel in de beelden die voorbijkomen als in de taal die de beelden beschrijft. Al is de cadans hier en daar inderdaad zo bedwelmend dat het beeld zelf - de inhoud - buiten beeld raakt en de lezer niet goed meer weet wat hij/zij/het nu eigenlijk aan het lezen is. Waarmee niet voor het eerst en ook niet voor het laatst de vraag rijst of poëzie per se ergens over moet gaan.
(Uiteraard hoeft deze vraag niet beantwoord te worden.)
Te weinig tijd ook voor fatsoenlijke hoofdletters - die zijn er maar hier en daar - en leestekens. Slechts af en toe staat er een punt op het eind, vaker niet dan wel. Wel veel haakjes, valt op. Maar die zijn dan ook broodnodig als er méér wordt waargenomen/gedacht/herinnerd/gevoeld/ervaren dan het hoofd met een paar efficiënte acties kan verwerken.
Dan maar zo: in poëzie, in zinnen die niet af zijn. In gedichten waarin hink stap sprong de dingen worden aangestipt en benoemd. Uiteraard wel precies daar waar het er toe doet volgens de dichter die tegelijk, als in een soort meta-poëzie, op dit complexe proces van zien en verwoorden reflecteert. Zodat meerdere gedichten specifiek taal, woorden, leestekens als onderwerp hebben.
Opmerkelijk veel dieren komen er voorbij; de klassieke oudheid, Grieks, Latijn, en verder wat typische studenten- en gymnasiastenhumor; dingen uit de ruimte, sterren, planeten. Dat was natuurlijk te verwachten, met zo’n cover. Vouw hem open, dan ziet u het hele plaatje: een nachthemel met lichtflarden vlak achter de horizon, een Melkweg die lonkt, zelfs een zweem noorderlicht.
Sowieso gaat het veel over kijken en zien. Hoe kan het ook anders, met een dichter die tevens oogarts is. In prachtige verzen voert hij ons mee door zijn wereld die wetenschap en mysterie tegelijk is, omdat zelfs met alle kennis en kunde en bijbehorende diploma’s niet de uiteindelijke verwondering gevat kan worden van wat daar nu precies gebeurt, tussen dat kijkende oog en hetgeen dat wordt waargenomen. Uiteraard speelt licht een voorname rol, en alle kleuren die het spectrum rijk is.
En die twee andere, schier onbevattelijke grootheden waarin alle gewaarwording van ‘zijn’, van ‘bestaan’ vervat ligt: tijd en ruimte. Om amper een paar regels verder met een bijna verontrustend gemak te landen in zoiets alledaags als een kat die zoek is, een schoolmusical, sportstress, en een matig inspirerende cursus in een leslokaal waarvan je de blauwgrijze vloerbedekking bijna kunt ruiken.
De bundel die uiteenvalt in drie exact gelijke delen - Watt = Amplificatie, Watt = Gestimuleerde uitzending, Watt = Straling - roept al bij de eerste gedichten een oud reclamespotje in herinnering. Een beroemd geworden clipje uit 2005 van miljoenen gekleurde balletjes die onregelmatig door de straten van San Francisco stuiteren. Daar doen de gedichten van Tops aan denken.
Wie hardop leest ontdekt al snel de bedwelmende cadans in de verzen waar de vele klinkerrijmen elkaar asymmetrisch lijken te spiegelen. Even onregelmatig als die stuiterende balletjes, die niet in vorm en essentie van elkaar verschillen, maar des te meer in kleur en ritme.
Dit is taal die danst en huppelt als het vijfjarige dochtertje van de dichter in ‘Niet zien’. Het gedicht dat wat mij betreft een van de sterkste is in de hele bundel, en dat - wederom wat mij betreft - beter wat meer achterin had kunnen staan, omdat het, na alles te hebben gelezen, de kwintessens lijkt van wat er op 64 pagina’s allemaal voorbij komt: de dichter, de oogarts, de woordkunstenaar, de vader, de man, en al hun belevenissen en verworvenheden.
Die dansende taal zorgt ervoor dat zelfs de meest ernstige verzen niet al te zwaarmoedig worden. Door te flirten met woorden van een lichter gemoed is de uitkomst eerder lyrisch dan tragisch.
Ja, er is veel blijheid en beweging, zowel in de beelden die voorbijkomen als in de taal die de beelden beschrijft. Al is de cadans hier en daar inderdaad zo bedwelmend dat het beeld zelf - de inhoud - buiten beeld raakt en de lezer niet goed meer weet wat hij/zij/het nu eigenlijk aan het lezen is. Waarmee niet voor het eerst en ook niet voor het laatst de vraag rijst of poëzie per se ergens over moet gaan.
(Uiteraard hoeft deze vraag niet beantwoord te worden.)
2
Reageer op deze recensie
