Een mindere van Ross

Niet Appie Baantjer maar Tomas Ross is dé thrillerschrijver des vaderlands. Zijn spel met feit en fictie doorkruist de gehele Nederlandse geschiedenis. Via zijn boeken hebben we prins Bernhard gezien als een goedbedoelende collaborateur, Mata Hari als een slachtoffer van haar eigen gedrag, Ayaan Hirshi Ali als doelwit van een terroristische cel en Pim Fortuyn als slachtoffer van een vuil politiek spel. Hoe overtref je dat allemaal nog? Naar aanleiding van dit boek, moet ik helaas zeggen: niet.
In De Marionet grijpt Ross weer terug naar Pim Fortuyn en zijn groots aangekondigde veranderingen in politiek Nederland. Op 6 mei 2002 wordt niet De Goddelijke Kale himself doodgeschoten, maar de vrijwillige beveiliger Ab Toet. Persfotograaf Lex de Rooy komt op het spoor van een complot als een vriendin, de studente journalistiek Marike Spaans, zwaargewond wordt gevonden in een park. Zij wilde in het geniep een gesprek tapen in een hotelkamer tussen Fortuyn en Wiegel, maar werd daarbij aangevallen door een groep mannen. Helaas is ze elke herinnering aan het gebeurde verloren door traumatische amnesie. De Rooy komt in zijn onderzoek op het spoor van een ambtenaar aan het ministerie van landbouw en visserij, die zich teruggetrokken heeft in een bungalow. Wat is zijn rol in de aanslag op Fortuyn? Is hij er bij betrokken? Of weet hij meer van de zaak af?

Hoewel het een vaardig geschreven plot heeft - zoals gewend van Ross - blijft het uiteindelijk minder beklijven dan bij andere boeken van zijn hand. Het grootste probleem is dat het thrillerelement niet zo goed uit de verf komt. Zo hangt hij een groot gedeelte van het plot op aan een reusachtig cliché als geheugenverlies bij een van de karakters. Het voelt dan ook als een zwaktebod voor een schrijver van dit formaat. Daarbij zijn sommige plotwendingen naar het einde toe wat abrupt en ongeloofwaardig. Ook het politieke gedeelte blijft een beetje hangen in een oppervlakkige analyse naar de persoon Fortuyn, maar nooit wordt er voldoende antwoord gegeven op de vraag waarom deze man zoveel zieltjes wist te winnen. Het is ook duidelijk dat de schrijver Fortuyn niet heel erg hoog in achting heeft, want hij laat hem naar voren komen als een onaangename man die onbegrijpelijk genoeg tot knuffelpoliticus wordt verheven. Uiteindelijk lijkt hij vooral te willen zeggen dat de man verreweg niet zo perfect is als veel van zijn potentiële kiezers nog steeds denken.
Het is een lekker boek dat dan wel niet zo goed is als vorig werk, maar dat zeker de moeite waard is voor fans van dit genre. Op speelse wijze trekt Ross weer feit en fictie bij elkaar om een beeld te schetsen van onze tijdsgeest en hoe het opkomende Fortuynisme daarin past. De personages zijn aimabel en het mysterie is spannend genoeg om de lezer mee te voeren naar de laatste bladzijden. Verwacht geen hoogtepunt van Ross’ oeuvre, wel een boekwerk dat zijn functie dient als luchtig leesvoer voor aan het strand.