Milieuramp in kitscherig parodie op James Bond

Om het ondenkbare denkbaar te maken hebben we de thrillerschrijvers. Gewapend met kennis van zaken en een rijke fantasie leiden ze ons door het schimmige oerwoud van doemscenario’s en complottheorieën. Ze laten ons zien wat wij nooit voor mogelijk hielden. Ze tonen ons een kijk op de realiteit die onze grootste angsten bewaarheid doet worden of juist ontkracht. In Ruben van Dijk hebben we weer zo’n thrillerschrijver gevonden die zijn fantasie omzet in een journalistiek werk met urgentie. Want wat de expertise van Van Dijk is, is datgene waar de journaals bol van staan, datgene waar iedereen zich momenteel mee bezig houdt. Het milieu! Eerst heeft Ruben van Dijk de tegenvallende resultaten van de Kyoto-conferentie behandelt in Het Kyoto-complot, en nu gaat hij in op een fictieve ramp.
In Graan wordt het idee verkend dat Azië, Amerika en Europa getroffen worden door een tekort aan graan vanwege een virus. De Westerse wereld verandert langzaam in een ontwikkelingsgebied. De overheidsdiensten raken verloederd. Rebellen staan op om de macht te grijpen. Er breekt een grootschalige anarchie uit. Op de achtergrond speelt een sinister complot van een schurk die zichzelf verrijkt met vroeg verkregen informatie en zo de beurs kan bespelen. De hoofdrolspeler is een getraumatiseerde AIVD-er die in deze heksenketel zal moeten zoeken naar een probleem dat misschien nooit opgelost kan worden.
Graan is als een gerecht waar alle ingrediënten aan zijn toegevoegd, maar dat de jus mist van net een beetje extra. Het beklijft niet. Een milieuramp in Nederland zou een waanzinnig intrigerend uitgangspunt zijn, maar in handen van deze schrijver blijft het een grappige bijzaak. Van Dijk heeft ervoor gekozen om er een soort James Bond van te maken met dik aangezette schurken. Zo is er een moordenares met een handtasje als wapentuig en een megalomane superschurk met een eigen eiland. En daar houdt de vergelijking met de Britse superspion niet op, want er zit zelfs een fatale dame in en een Schotse geheim agent.
Een onderwerp dat zo serieus is als een grootschalige milieuramp dient niet te worden verteld als een parodie op een genre. Na het veelgeprezen debuut Het Kyoto-complot is dit een karige tweede poging om uit te blinken in de thrillerscene. Wellicht dat een derde boek wel kan voorzien in een meer interessant geheel. Want eerlijk is eerlijk, met Ruben van Dijk is er wel eindelijk iemand opgestaan die de milieuproblematiek weet te vertalen naar onderhoudende romans.