De ziende helpt de blinde
De Joodse auteur Ulrich Boschwitz beschrijft deze dagelijkse beslommeringen in 'Mensen Naast Het Leven' (1937) met een komische noot. Op momenten heb ik smakelijk gelachen om absurdistische passages, zoals een terzijde waarin een opgefokte complotdenker zichzelf steeds kwader maakt als hij een antisemitisch betoog afsteekt tegen de verstandelijke beperkte Tonnetje. Niet wetende dat zijn gesprekspartner er niks van begrijpt. Tonnetje glimlacht alleen terug omdat hij dat altijd doet. Voor mij zit de kracht van Boschwitz hem in zulke vileine observaties over opgefokte mannetjes die hun eigen tekortkomingen proberen te verdoezelen met hun agressie. Tegelijkertijd kluchtig en hilarisch maar óók diep triest. In die zin weet Boschwitz ook een zekere empathie op te brengen naar onvolmaakte klungelaars als Fundholz, Tonnetje, Grissman, Sonnenberg en de vele andere wonderlijke personages die hij opvoert.
De enige hoop die aan de horizon gloort is het bruine Café 'De Vrolijke Jager', waar het bier rijkelijk vloeit en luide pianomuziek mensen op de dansvloer krijgt. Een georganiseerde groep pooiers doet zich voor als een zangvereniging voor respectabele zakenlui. De getraumatiseerde mevrouw Fliebusch ligt onderuitgezakt op een tafeltje in afwachting op de terugkeer van haar overleden echtgenoot. De dichtende pooier 'Mooie Wilhelm' neemt de rijkeluisescorte Minchen Lindner mee op sleeptouw in dit wonderlijke microkosmos vol tegenstrijdigheden. En 't lukt de slinkse amateurcrimineel Grissman eindelijk om Elsi weg te krijgen bij Sonnenberg. De blinde oorlogsveteraan maakt zich steeds kwader dat hij zelf niet eens kan zien wat deze jonge, niet-gehandicapte rivaal allemaal uitspookt met zijn eega. Deze explosieve situatie biedt voor clochard Fundholz een uitgelezen kans om voor Sonnenberg te beschrijven wat er allemaal gebeurt. Hij ziet ook wel dat diens sluimerende frustraties steeds gevaarlijker worden. Maar niet ingrijpen levert Fundholz ten minste nog extra schnaps op!
Met 'Mensen Naast Het Leven' (1937) schreef Ulrich Boschwitz een heerlijke bitterzoete tragedie over gevoelens van onmacht en opportunisme. Ik vind 't wat flauw om een werk uit '37 neer te zetten als spiegel voor onze eigen tijd, maar de parallellen met eigentijdse dilemma's - zoals populisme, nepnieuws, polarisering, etc - zijn frappant te noemen. Maar misschien weet Boschwitz met z'n geestige observaties ook gewoon te raken aan tendensen die eigenlijk van alle tijden zijn. Wanneer economische malaise mensen terugbrengt tot hun meest basale behoeftes, dan gaat men frustraties op elkaar afreageren. Op grote maatschappelijke problemen kan immers minder invloed worden uitgeoefend dan op kleinzielige afrekeningen in de privésfeer. Zonder vergezichten telt alleen eigenbelang.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Kaj Peters
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
