Meer dan 6,0 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Wees worden

Kaj Peters 01 oktober 2024
Een nederige zoon ziet zichzelf wees worden. In het autobiografische 'Yemma' (2008) beschrijft Tahar Ben Jelloun de laatste levensfase van zijn dementerende moeder. Hoe zij de grip verliest op haar eigen realiteit en niet altijd meer begrijpt waar ze is of wie ze voor zich heeft. Herinneringen verglijden in koortsige fantasieën. Vernederende lichamelijke klachten krijgen steeds meer de overhand. Haar zachtaardige karakter slaat om in paranoïde en wantrouwen naar huishoudster Keltoum, die zelf steeds meer lijdt onder de ondankbare zorgtaak. Het wordt voor buitenstaanders steeds moeilijker om de logica van moeders' warrige verhalen te begrijpen. Spaarzame momenten van luciditeit komen op onverwachte momenten. Als ultieme vernedering begint haar spraakvermogen af te brokkelen en is zelfs niet meer in staat om haar meest basale behoeftes kenbaar te maken.

Het centrale dilemma in 'Yemma' (2008) is de vraag welke rol Tahar Ben Jelloun zelf heeft in het aftakelingsproces van zijn moeder. Aan de ene kant schrijft de Marokkaanse cultuur voor dat kinderen kosten noch moeite sparen om hun yemma (moeder) bij te staan in deze tijd, maar aan de andere kant wordt het land inmiddels ook beïnvloed door individualistische tendensen. Andere familieleden wonen te ver weg om de zorgtaken op te pakken of vinden haar aftakeling te confronterend om te aanschouwen. Met als gevolg dat huishoudster Keltoum wordt overvraagd om constant tijd door te brengen met hun eenzame moeder. Het voornaamste waar de aftakelende moeder op hoopt is dat al haar kinderen aanwezig zijn op het moment van sterven en dat haar huis netjes achterblijft na haar verscheiden. Maar de ik-verteller ziet met lede ogen aan dat zelfs deze 'simpele' verzoeken niet meer vanzelfsprekend zijn in de moderne tijd.

Het werkt niet helemaal hoe Ben Jelloun het fragmentarische denken van alzheimer probeert te vertalen naar een literaire roman. Voor mij is 'Yemma' (2008) het sterkst in de hartverscheurende dialogen tussen een moeder die verdwaalt in haar eigen geheugenspinsels en een zoon die haarscherp ziet wat hij zelf aan het verliezen is. Als een soort stream of conciousness waarin moeder en zoon één worden in de gedeelde eenzaamheid van aftakeling. Helaas zijn het steeds pareltjes in een ietwat rommelige roman met onnodig veel herhaling. Zo kan ik weinig met de verschillende familieleden die steeds worden genoemd, of met de ietwat geforceerde terzijdes waarin Ben Jelloun zich verwondert over hoe Franse vriend Roland zich verhoudt tot zijn 91-jarige moeder. Op momenten komt 'Yemma' (2008) snoeihard binnen als een tedere en liefdevolle ode aan een moeder, maar literair had het evenwichtiger gekund.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Kaj Peters

Gesponsord

Aan het lot kun je niet ontsnappen ... of wel?

Intermezzo is een prachtige roman over broers en geliefden, van dé literaire stem uit Ierland.

Door de late middeleeuwen letterlijk aan te raken blaast Van Loo ons verre verleden meer dan ooit nieuw leven in.

Een ode aan de Hollandse keuken en de smaak van thuis.

Meer dan 200 recepten voor de kerstdagen.

Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!

Het leukste cadeau voor iedereen: lol verzekerd!

Toine Heijmans neemt zijn lezers mee naar de uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis.

Een roman over iemand die floreert als onderzoeker, maar zich het comfortabelst voelt als ze zelf in de schaduw blijft

In Lijtje deelt Harmen van Straaten ontroerende, grappige en herkenbare verhalen over zijn dementerende moeder.

De schitterende beelden en poëtische teksten vertellen het verhaal van een bijzondere vriendschap, tussen het meisje en de drie dieren.

Een magisch coming-of-age-verhaal over een jongen die zijn eerste weekend zonder zijn ouders doorbrengt. . . en een leeuw die op hem komt passen.

Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.

Deze nieuwe fase kan er een zijn van vreugde, vervulling en verdieping.

De Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!

De auteur van Het meisje in de trein is terug! Ligt de waarheid op het eiland begraven?

Kenia, 1926. De jonge Ivy staat voor grote uitdagingen. Ondertussen is Ranjana, een jonge Indiase vrouw, op de vlucht.

Een nieuwe, inclusieve geschiedenis van het vroegst bewoonde continent van de wereld.

Een prachtig overzicht van de liefdespoëzie, van de vroege middeleeuwen tot nu

Hoe kunnen we ons een weg banen door dit alles?

Drie jaar geleden overleed haar beste vriendin, en sindsdien staat Erins leven stil.

Kenia, 1910. Als de jonge Ivory meereist met haar vader op safari, wordt ze onmiddellijk verliefd op het land en de natuur