286 pagina's pure schoonheid

286 pagina’s pure schoonheid, dat wel. Maar wel schoonheid op zijn Iers. Dat betekent zwaar, triest, uitzichtloos, gedrenkt in stout en whiskey en met de geur van kool, sodabrood, aardappelen en armoede.

Het is altijd een bijzondere beleving met Ierse schrijvers. Vrolijk wordt de lezer er zeker niet van, maar aan schoonheid ontbreekt het ook nooit. Van James Joyce tot Frank McCourt, Ierse schrijvers bevestigen als geen ander de uitspraak van Graham Greene, ‘An unhappy childhood is de writer’s goldmine.’  

Nu is de amper vijftigjarige Ann Griffin in vergelijking met bijvoorbeeld de in 1930 geboren (en in 2009 overleden) Frank Court eentje van een jongere generatie, de zwaarmoedige Ierse inborst is er in haar werk niet minder om. Het is op zich interessant om te constateren hoe ook de jongere schrijvers uit arme en in het verleden zwaar geteisterde landen (bijvoorbeeld uit het voormalig Oostblok) getekend zijn door de geschiedenis, ook wanneer ze deze niet zelf helemaal hebben meegemaakt. Het is alsof het lijden van de vorige generaties achterblijft in het DNA van de jongere.

Een oude man zit aan de bar in een hotel. In de zak van zijn colbert heeft hij de sleutel van de bruidssuite. Maurice Hannigan, een welgestelde boer en handelaar, drinkt vijf drankjes aan de bar en brengt vijf keer een toast uit op vijf mensen die het meest hebben betekend in zijn leven. Al lezende bevindt men zich daar in de bar, samen met Maurice en zijn herinneringen, nippend aan het flesje stout, de turfsmaak van de whiskey op de tong, het gedempte licht zacht en troostend en het Litouwse barmeisje binnen handbereik. 

De sfeertekening van Anne Griffin is weergaloos, haar taal afgewogen en rijk. De personages komen naar de lezer toe met een scala aan gebaren, kleuren en geuren, het prachtig sombere Ierse landschap levend en herkenbaar. Het ontroerende verhaal over ouderdom en eenzaamheid raakt de lezer met de kracht van een geweerschot.  

Een prachtig debuut, Als alles is gezegd . Het verhaal zou omarmd worden door oudere lezers, de eenzaamheid, ouderdom, verlies van lichamelijke krachten en fitheid, verlies van de dierbaren, dat alles zal een oudere lezer meer aanspreken. Maurice Hannigan is een onvergetelijk personage, een moeilijke man van weinig woorden, iemand die worstelt met zijn emoties en niet makkelijk een weg vindt tot andere mensen. Tot tanden gewapend met geld, wat hem een ultieme bescherming lijkt te bieden tegen het leven met al haar beproevingen, gaat hij onverstoord zijn weg. Gedreven door een enorme haat tegen de familie Dollard, waar hij als jonge landarbeider in dienst en mishandeld was, krijgt hij door een toeval een unieke kans om zich te wreken. Een eenmalig toeval dat een aantal levens ruïneert en Maurice zelf een aantal beslissingen afdwingt die de richting van zijn eigen leven zullen bepalen. 

John Boyne, auteur van De jongen in de gestreepte pyjama, prijst het debuut van Anne Griffin uitvoerig en hij was een van haar tutors bij het tot stand komen van Als alles is gezegd. Onwillekeurig denkt de lezer dat het geen toeval kan zijn dat de auteur van een van de meest deprimerende, uitzichtloze boeken ooit geschreven, bij het tot stand komen van deze roman betrokken was.

Een schitterend boek voor een lezer die afstand kan bewaren en zich niet al te veel laat meeslepen door de donkere wereld van Maurice Hannigan.