Twee vriendinnen, twee parallel vertelde levens

Raffaela Romagnolo, de in Piemonte wonende lerares geschiedenis en Italiaans, is in Nederland een relatief onbekende schrijfster. In Italië heeft ze echter al naam gemaakt met haar eerste boek, La figlia sbagliata, dat genomineerd werd voor de prestigieuze prijs Premio Strega.  

Haar boek Destino is naar het Nederlands vertaald als Een verloren vriendin. Misschien een ietwat ongelukkig gekozen titel, daar het de lading van het verhaal geenszins dekt en een onnodig Bouquetreeks-gehalte heeft. Destino was in Italië een groot succes en is vertaald in meerdere Europese talen.  

Na De geniale vriendin van Elena Ferrante regent het romans over Italiaanse vriendinnen, meestal geteisterd door armoede op plateland, oorlog, verkrachtingen, overheersend ongeluk en diverse familiedrama’s. Zoals vaak gebeurt in deze romans staan de heldinnen keer op keer op vanuit de as (zoals de beroemde feniks) om al dan niet beschadigd, gelouterd, rijk geworden en voorzien van een geschikt partner, verder te gaan met hun leven.  

De meeste van deze romans worden bestempeld als ‘feelgood’, alhoewel je je als lezer serieus af mag vragen of een relatief positief einde, na honderden pagina’s ellende, een goed gevoel nog rechtvaardigt. Sommige van deze boeken weten het dunne lijntje tussen feelgood en literatuur te overschrijden, vele niet. Een verloren vriendin doet een serieuze poging om zich aan de literaire kant te scharen, al lukt dat niet in alle facetten.  

Het verhaal gaat over twee hartsvriendinnen, geboren op dezelfde dag op het Italiaans platteland. Hun leven wordt beheerst door armoede en hard werken; een tamelijk uitzichtloos bestaan. Een van de vriendinnen, Giulia, besluit om haar geboortedorp te verlaten en verder gaan met haar leven in New York. De droomplaats van elke immigrant, het land van ongekende mogelijkheden en de alom vertegenwoordigde Amerikaanse droom. Anita blijft achter in het dorpje en ondergaat daar alle oorlogswaanzin, verwoestingen en armoede.  

De lezer volgt eerst hoofdzakelijk het verhaal van Giulia en haar aankomst in New York, later concentreert het boek zich op Anita en het keiharde leven op Italiaans platteland. Uiteraard is er sprake van een breuk tussen de twee vriendinnen, veroorzaakt door een man. Men voelt als lezer de verbroken vriendschap niet direct als een hartverscheurend gemis voor beide vrouwen, al blijven ze ondanks de afstand geestelijk met elkaar verbonden.  

Vele jaren later besluit Giulia tot terugkeer naar haar vaderland om, onder andere, met eigen ogen te aanschouwen welke veranderingen haar geboortedorp en de mensen die er wonen, hebben ondergaan. Misschien treffen beide vriendinnen elkaar weer.  

Een verloren vriendin is vlot geschreven, al irriteert het continue wisselen van tegenwoordige en verleden tijd wel. Dat geldt ook voor de over-de-kop romantische liefdesscenes. Aan de ene kant begrijpelijk, dat de schrijfster hiermee een poging doet tot het verlichten van de alom heersende ellende, maar de ondraaglijke Bouquetreeks-achtige aanwezigheid van gespierde borstkassen had echt beter gekund.  

Het verhaal van Raffaella Romagnolo laat zich lezen als een ode aan sterke vrouwen, die te maken krijgen met allerlei vormen van verlies en ellende, en daar weer bovenop proberen te komen. Een mooi contrast tussen twee parallel vertelde levens.