'Kunst is de aller- individueelste expressie van de aller-individueelste emotie'
Deze uitspraak van Willem Kloos (1859-1938) is een van de meest kenmerkende definities van kunst zoals de groep jonge kunstenaars in tachtiger jaren in Amsterdam het definieerde. De flamboyante Tachtigers zochten naar kunstuitingen met als het belangrijkste doel, het scheppen van schoonheid. Op welke manier hun kunst daaraan voldeed, was niet zo belangrijk, het belangrijkste was dat het emoties, welke dan ook, opriep. De Tachtigers zijn van grote invloed geweest op de Nederlandse literatuur. De schilders onder de Tachtigers hebben onder de invloed van impressionisme de oude regels van de realistische schilderkunst uit de zeventiende eeuw achter zich gelaten en nieuwe wegen ingeslagen.
De meest bekende onder de Tachtigers zijn Willem Kloos, Frederik van Eeden, Albert Verwey, Lodewijk van Deyssen en Jan Toorop. In de groep van Tachtigers was van begin af aan de jonge beeldhouwster Sara de Swart te vinden. Deze gefortuneerde jonge dame met grote liefde voor de kunst in al haar vormen, had snel naam verworven als iemand die de jonge kunstenaars onvoorwaardelijk steunde, vele kunstwerken van ze kocht en niet aarzelde om in tijden van nood financieel bij te springen. Haar veelvuldige aanwezigheid in de kringen van Tachtigers en haar doorlopende steun aan hun projecten hebben ervoor gezorgd dat Sara de Swart de Muze der Tachtigers werd genoemd.
Over de Muze der Tachtigers heeft Brigitte de Swart een op feiten gebaseerd debuutroman geschreven. Brigitte de Swart (naam doet een familieband met Sara de Swart vermoeden en inderdaad, zij is een verre verwant van Sara de Swart) is journalist, eindredacteur, auteur en heeft een eigen tekstbureau. Tijdens een stamboomonderzoek kwam ze gegevens over Sara tegen en raakte gefascineerd door diens levensloop. In mooie afgewogen en rustige taal beschrijft zij in Omdat de muze haar beschadigde jeugd en verstoorde relatie met haar moeder dat een niet uit te wissen invloed heeft gehad op haar leven.
Omdat de muze begint met een heel ongelukkig voorval in het leven van Sara, eentje die een tijdlang een stempel heeft gedrukt op haar gemoedsrust en haar handelingen. Vrij snel na haar komst in Amsterdam ontmoet ze, samen met haar vriendin Baukje, de jonge schilder Eduard Karsen, een ietwat labiele en extreem gevoelige persoonlijkheid. Eduard wordt verliefd op Sara, op een obsessieve manier en kan haar afwijzing niet accepteren. Sara is lesbisch en heeft totaal geen gevoelens voor Eduard. Dit probeert ze hem, naar haar overtuiging helder en duidelijk, uit te leggen, maar alles heeft op de verliefde man een verkeerde uitwerking. Wanneer het tot hem doordringt dat Sara niet aangetrokken is tot mannen, begint hij laster en beledigingen te verspreiden. Frederik van Eeden, van beroep psychiater, probeert Eduard tot rede te brengen, maar niets mag baten. Het incident vindt zijn hoogtepunt in een opmerkelijk scheidsgerecht met onafhankelijke arbiters, waarin de zaak beslecht wordt ten voordele van Sara.
Het leven van Sara wordt naast haar allesoverheersende liefde voor kunst beheerst door twee belangrijke zaken: haar zoektocht naar de echte liefde en haar pogingen om in het reine te komen met de tragische dood van haar moeder en haar verwaarlozing en eenzaamheid in haar kinderjaren.
De hoofdstukken in Omdat de muze wisselen elkaar af. Heden verweeft zich met de herinneringen van Sara aan haar jeugd en aan haar ouders. Sara heeft een innige relatie met haar vader, de kunstenaar Corstiaan Hendricus de Swart, en wil niets liever dan ook bemind en begrepen worden door haar moeder. Deze lijkt echter niet in staat om liefde te geven, niet aan Sara en niet aan haar echtgenoot. Ingesloten in een harnas van kilte en afstandelijkheid, getergd door onbekend verdriet en depressief, beëindigt de moeder van Sara haar eigen leven en laat haar dochter achter met vele onbeantwoorde vragen.
Hier komt verheldering in wanneer Sara van haar vader de brievenverzameling van haar moeder ontvangt. Langzaam, jaar na jaar, wordt het leven van deze ongelukkige vrouw onthuld en krijgt Sara een duidelijk beeld van demonen die haar moeder uiteindelijk de dood ingejaagd hebben.
Heel haar leven blijft Sara op zoek naar echte liefde en vindt deze bij naaldkunstenares Emilie van Kerckhoff. Sara blijft de muze van vele kunstenaars, tot haar bankroet, waarna ze gedwongen is om haar indrukwekkende kunstcollectie en haar huis te verkopen. Ze verhuisd naar het eiland Capri en daar blijft ze, samen met Emilie, tot het einde van haar leven.
Omdat de muze is een prachtig boek, diepgaand, betrokken, een minutieus geschilderd beeld van een tijdperk en een leven. Een geteisterd leven, getekend door overheersende jeugdtrauma, maar desondanks vol liefde, kunst en ruimhartigheid. Een eerlijk leven, een zoektocht naar antwoorden van iemand die getalenteerd en gevoelig is, iemand die leergierig en creatief, maar ook bang, onzeker en beschadigd is. De weinige bewaarde beeldhouwwerken van Sara de Swart zijn te zien en bewonderen bij Singer in Laren en Kröller Müller in Otterlo.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Kamila Straatsburg
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
