Het perspectief wisselt voortdurend

De Franse Laurent Binet debuteerde met zijn boek HhhH over het in Praag vermoorde nazikopstuk Heydrich, waarvoor hij in 2010 de Prix Goncourt du Premier Roman ontving. Zijn nieuwste roman Perspectieven, in 2024 uitgegeven door uitgeverij Meulenhoff en zeker niet onverdienstelijk vertaald door Liesbeth van Nes, is net als de rest van zijn werk in het bezit van een originele, vernieuwende stem.

Binet neemt de lezer mee naar het Florence van de 16e eeuw. Aan de hand van een bundeltje oude brieven door de schrijver gevonden in een stoffig winkeltje met antiquiteiten, weeft Binet een fascinerend web van fictie en historische feiten en dat doet hij zo vernuftig dat het voor de lezer onmogelijk is ze te onderscheiden zonder voortdurend te googelen.

In briefwisseling tussen diverse personen wordt geleidelijk aan het verhaal onthuld van de vermoorde schilder Jacopo da Pontormo. In zijn atelier wordt een schilderij gevonden met daarop een wulps afgebeelde Venus, geheel onverwachts getooid met het gezicht van de maagdelijke zeventienjarige dochter van hertog de'Medici. De hertog verzoekt Giorgio Vasari (1511-1574), de eerste kunsthistorische chroniqueur, om de moordenaar te vinden.

Binet zegt zelf over zijn Perspectieven dat 'hij zin had om een echte detective te schrijven'. Of dat voornemen gelukt is, laat enige ruimte voor twijfel. Het is meer een schets van roerige en onrustige tijden dan een detective. Wel is het zeker dat Binet de lezer aan het werk zet. De meestal korte, elkaar snel afwisselende brieven van diverse personages, variërend van de Franse koningin tot aan de verliefde page van de hertog Medici, de erg stoute Benvenuto Cellini en de pigmentmenger van Pontormo – allemaal hebben ze iets te vertellen. Vaak verkondigen ze in hun brieven, afhankelijk van de geadresseerde, diverse meningen. Ze verdraaien de feiten en misschien liegen ze ook. Het is aan de lezer om het een en ander te ontdekken en de middeleeuwse, pompeuze stijl van de brieven maakt dat er niet eenvoudiger op.

Dat is tevens de enige verwijtbare tekortkoming van deze roman: elke personage, onafhankelijk van zijn of haar leeftijd, opleiding, gemoedsrust en maatschappelijke positie, schrijft brieven die een even elegante en gecultiveerde schrijfstijl vertonen, dat te danken is aan het onmiskenbare talent van Binet, maar niet strookt met de realiteit. Daardoor worden hun persoonlijkheden afgevlakt en wordt het geheel minder levendig. In een verhaal waar de lezer al alle dialogen mist, alsook de beschrijvingen en het commentaar van de alwetende verteller, zijn de variëteit en de verschillen die hadden kunnen ontstaan bij de briefschrijvers helaas weggevallen.

Dat neemt niet weg dat Perspectieven een bijzonder boek is. Het is een intrigerend, interessant en meeslepend verhaal over een roemrijke periode, met dramatische wendingen en intelligente constructie. Binet betreedt hier net als in HhhH opnieuw een moeilijk te definiëren gebied tussen fictie en de werkelijkheid. Voor een ervaren lezer, met interesse en liefde voor het middeleeuwse Florence, een mustread.

Wil jij ook meer en leuker lezen? Lees dan dit boek voor de Hebban Reading Challenge van 2024!

Vink er bijvoorbeeld de volgende checklistcategorieën mee af: 'Lees een pittig boek' en 'Lees een mysterieus boek'. Meedoen kan via Hebban.nl/challenge.