Geconstrueerd en onecht

De vrouwelijke personages van Jojo Moyes zijn dapper, onkreukbaar, origineel en onvergetelijk. De pragmatische, humoristische kracht van Louisa Clark in het boek Voor jou en het hilarisch talent van Jess Thomas om buitengewoon creatief te bezuinigen op de dagelijkse levensbehoeften van haar gezin in het boek Vier plus een hebben bij miljoenen lezers een onuitwisbare indruk achtergelaten.  

Nou lijkt het alsof contemporaine vrouwen beter en levendiger uit de pen van Jojo Moyes rollen dan de vrouwen uit het verleden, die vlakker en geromantiseerd overkomen. Ietwat onecht als een plaatje uit een vergeeld poesiealbum. Dat is zeker het geval in Portret van een vrouw.  

Terwijl Liv, bevroren in haar verdriet om haar overleden echtgenoot, nog redelijk geloofwaardig en ontroerend is, is personage Sophie in de verhaallijn honderd jaar eerder veel minder overtuigend in haar gewiekste dapperheid. Misschien ligt het in de mislukte poging van de schrijfster om van Sophie een soort alles overlevende verzetsheldin te maken. Weinig overtuigend en zelfs een beetje lachwekkend is de scène waarin Sophie het door haar dorpsgenoten voor de Duitse bezetters verstopte varkentje redt. De honger in het dorp is groot en het varkentje een van de laatste mogelijkheden om aan een redelijke maaltijd te komen. Sophie redt het biggetje door haar als een baby’tje verpakt tegen haar borst aangedrukt te houden tijdens de zoekactie en ondervraging door de Duitsers en wordt door deze infantiele actie tijdelijk de heldin van het dorp.  

Sophie komt in het hele boek slechts een keer echt tot leven: op Kerstavond danst ze met de Duitse 'kommandant', vol fysiek verlangen, deels veroorzaakt door de langdurige afwezigheid van haar echtgenoot, deels door een soort clandestiene verbondenheid en het begrip dat tussen de Franse schone en Duitse bezetter ontstaat.   Het verhaal van Sophie en Liv, verteld met een tijdsverschil van ruim honderd jaar, is verbonden door het bezit van een schilderij, gemaakt door de zeer talentvolle echtgenoot van Sophie, dat in de oorlog is verdwenen. Het is een schilderij van een sensuele en uitdagende vrouw, met een blik die van alles suggereert en in staat is om vanuit het doek de hartstocht van een man te doen oplaaien. Dat gebeurt met de Duitse Kommandant die vanuit bewondering voor de kunst vervalt tot een hopeloze liefde voor het model. Ook Liv, ruim honderd jaar later, is op een onverklaarbare wijze aangetrokken tot de vrouw op het schilderij en bereid, wanneer het erop aankomt, tot grootse offers om haar te mogen behouden.  

Wanneer het schilderij volkomen onverwachts wordt aangemerkt als object van kunstroof en opgeëist door de oorspronkelijke eigenaren, gaat Liv het bittere gevecht aan in een langdurig en kostbaar proces. Tijdens de voorbereiding van een spectaculaire rechtszaak komt het verleden van het schilderij en de lotgevallen van de mensen die ermee in aanraking kwamen steeds verder aan het licht. Vechtend voor haar meest kostbare bezit vindt Liv de kracht om het verleden af te sluiten en door gaan met haar leven. Helaas komt ook dit deel van het boek geconstrueerd en onecht over. 

Het talent van Jojo Moyes schuilt in hoge mate in het vermogen om personages uit zeer verschillende werelden bij elkaar te brengen en in het spanningsveld dat uit een dergelijk verbinding ontstaat, een verhaal vol emotie en liefde te scheppen. Een verhaal dat blijft boeien door de veranderingen, verrijking en groei die de personages juist door hun verschillende achtergronden en waarden ondergaan. Meestal lukt het haar om een wereld vol dynamiek, aantrekkingskracht en levendige humor te scheppen. Helaas is dit niet gelukt in Het portret van een vrouw, het blijft een vlak en weinig verrassend boek.