Tolkiens andere antiheld
Boer Gilles van Ham is wat ze in de literaire wereld een crossover novel noemen: een kinderboek waar volwassenen net zo veel plezier aan beleven. Het is één van de minder bekende, maar daarom niet minder amusante, korte werken van J.R.R. Tolkien, dat hij oorspronkelijk verzon om de tijd te doden toen hij op een dag met zijn gezin moest schuilen voor een hoosbui tijdens een picknick. Toen hij gevraagd werd om een essay over sprookjes te presenteren aan zijn collega’s, besloot hij in plaats daarvan dit verhaaltje te herschrijven, één van zijn weinige verhalen die zich niet in Midden-Aarde afspelen. Dit was het grote talent van Tolkien, een talent dat zijn beste vriend C.S. Lewis met zijn Narnia-verhalen niet wist na te doen: Tolkien kon een boek schrijven dat half voor kinderen en half voor professoren geschreven is, en waar beiden evenveel plezier aan beleven.
Deze uitgave van Boer Gilles, een vertaling van de bewerkte versie van Tolkienisten Christina Scull en Wayne G. Hammond, is zo’n crossover-versie. Net als De hobbit is Boer Gilles oorspronkelijk uitgegeven als een echt kinderboek, terwijl Tolkien het daar maar half mee eens was. Het verhaal zit namelijk vol verwijzingen, naar politiek en Britse geschiedenis, die kinderen niet herkennen. Veel volwassenen trouwens misschien ook niet helemaal, getuige de veertig pagina’s aan eindnoten. En toch is het verhaal zelf prachtig voor kinderen. Boer Gilles is een eenvoudige man die een domme reus uit zijn dorp Ham weet te verjagen met een goed gemikt schot uit zijn donderbus. Zijn hond Garm is hier zo blij mee dat hij het hele dorp op de hoogte stelt, en voor Gilles het weet is hij een held: hij krijgt zelfs een zwaard van de koning. Als er vervolgens melding wordt gemaakt dat de draak Chrysophylax onderweg is naar Ham, weet iedereen bij welke held ze moeten aankloppen – en Gilles heeft daar absoluut geen zin in. Helaas blijkt zijn zwaard gespecialiseerd te zijn in het doden van draken, en moet hij de confrontatie met Chrysophylax wel aangaan. Maar een boer kan goed onderhandelen…
Hoewel Tolkien zelf een vaardige illustrator was – hij had zelf het eerste omslag van De hobbit ontworpen – verzocht hij de tekenaar Pauline Baynes om dit boek rijkelijk te illustreren, omdat Boer Gilles anders niet lang genoeg zou zijn om als boek uit te kunnen geven. Scull en Hammond hebben daar nog een schepje bovenop gedaan, met een uitgebreide inleiding, dat lange notenapparaat, een bijlage met paginagrote illustraties, en, natuurlijk het beste van allemaal, meer werk van Tolkien: de eerste manuscriptversie van Boer Gilles en het vervolg waar hij ooit aan begonnen was. Hierdoor is deze nieuwe uitgave een flink boekje geworden, in een uitgave waar niets aan te verbeteren valt: 200 bladzijden dik, met stofomslag, en schutbladen in kleur. Boer Gilles is vaardig vertaald door Max Schuchart, en de rest van het boek door Renée Vink, die eerder een vertaling van Tolkiens Beowulf bezorgde die beter was dan zijn origineel. Voor de volwassen lezers zijn de toevoegingen stuk voor stuk interessant; als je het boek voorleest aan een kind, kan het notenapparaat ook wel eens handig zijn – wat bedoelt Tolkien ook alweer als hij het over ‘de feestdag van Sint-Michiel’ heeft?
Het is duidelijk dat Boer Gilles geen epos is zoals In de ban van de ring, of zelfs De hobbit, maar Tolkien-fans zullen zijn werk toch herkennen. Denk aan de hoofstukken die zich afspelen in de Gauw, waarin de luie held op weg wordt gedreven, geschreven met vaart en een intelligente humor. Dit is een verhaal om aan kinderen voor te lezen, omdat de volwassene die het boek leest er evenveel van zal genieten als het kind.
En stiekem is Chrysophylax een veel gavere naam voor een draak dan Smaug.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Kanta
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
