Voor de gevorderde geek

Schrijven over een game is lastig. Vrijwel alle grote games hebben boeken voortgebracht: Assassin’s Creed, World of Warcraft, StarCraft, enzovoort. Maar dit zijn verhalen gebaseerd op een verhaallijn die in de game begonnen is. Het is geen beschrijving van een echte game, want hoe doe je dat? Een boek over een computerspel moet kunnen negeren dat er ergens iemand achter een schermpje zit te bliepen. Ernest Cline pakt dit slim aan in zijn debuut Ready Player One (2011): hij schrijft over een computerspel dat de grens tussen virtual reality en de echte wereld genoeg vervaagt om een spannend verhaal te kunnen scheppen dat beide werelden omspant.

In 2044 is de techniek zo ver gevorderd dat mensen met hun hele lichaam in een computerspel kunnen verdwijnen. Met brillen, helmen en speciale kleren is het mogelijk om alle zintuigen in te zetten en de echte wereld te vergeten. Die echte wereld is ook het vergeten waard: voedsel, geld en huisvesting zijn erg schaars. De tiener Wade woont in een sloppenwijk, maar vrijwel al zijn tijd brengt hij door in de grootste online game ter wereld: de OASIS. Deze virtuele wereld is duizenden keren rijker en groter dan de echte wereld, maar Wade krijgt er niet veel van te zien. Als arm schoffie mag hij de OASIS in om naar school te gaan, maar hij heeft het geld niet om rond te reizen naar de planeten waar je mag vechten en monsters kunt verslaan.

Zowel de OASIS als de echte wereld schudden op hun grondvesten als de maker van de OASIS aankondigt dat hij zijn miljarden nalaat aan degene die een bijna onmogelijke puzzel in het spel weet op te lossen. Het doet denken aan Sjakie en de chocoladefabriek, maar dan agressiever. Wade lijkt nog een kans te maken om te kunnen winnen ook, tot hij erachter komt dat sommige partijen bereid zijn om ook in de echte wereld bloederig te vechten om de miljarden.

Een boek over games dat zich in de toekomst afspeelt. Ideaal leesvoer voor de gamers van tegenwoordig? Misschien niet altijd. Deze recensent is geboren in de jaren-90, en voelt zich hopeloos te jong voor dit boek. Het boek is één grote verwijzing naar de jaren-80. Als geboortetijdperk van de computerspellen is dit natuurlijk een enorm belangrijk decennium, maar games zijn niet het enige retro-element hier. Het hele spel dat Wade en de rest van de wereld aan het spelen zijn, hangt aan elkaar van referenties naar deze tijd. Muziek, films, boeken, het complete tijdperk wordt gereconstrueerd.

Dit maakt het een feest van herkenning voor iedereen boven de dertig, maar er zijn weinig aangrijpingspunten voor de jongeren van nu. Het detective-element, waarin je als lezer mee wilt puzzelen op zoek naar de oplossing van de volgende stap van de puzzel, wordt erg lastig als je weinig kennis hebt van jaren-80-trivia. Tegelijkertijd maakt dit nieuwsgierig naar het echte jaar 2044: óf iedereen kan tegen die tijd het boek weer volgen omdat het een geromantiseerd historisch tijdsbeeld schetst in een sf-context (te vergelijken met Stephen Kings 22-11-1963), óf alleen de oudjes snappen het nog.

En toch, zoals de OASIS in 2044 zo gemaakt is dat je met al je zintuigen niet meer weet of je in het echte leven zit of niet, zo weet Cline een even overtuigende wereld te schetsen binnen en buiten de game. In tegenstelling tot echte computerspellen, zakt de spanning niet weg op het moment van uitloggen. Dit boek is, met al zijn game-trivia en nostalgie, een aanrader voor de gevorderde geek. Trouwens, het volgende level kun je in juli 2015 halen, dan komt Clines tweede boek Armada uit.