Verslag van een Zombie-apocalyps

Zombies, we zijn er de afgelopen decennia mee doodgegooid. Naast vampiers zijn zombies de meest geliefde, gebruikte en misbruikte fantasywezens. Maar waar de vampier sexy is, een naam heeft en soms nauwelijks meer een bedreiging vormt, is de zombie nog altijd eng. Een bedreiging voor de mensheid die nauwelijks in toom gehouden kan worden. De vampier is een mens, de zombie is een ziekte – een potentieel apocalyptische ziekte. Max Brooks heeft in World War Z (2006) dit gevoel perfect weten te vatten.

Max Brooks (New York, 1972), zoon van acteur Mel Brooks, is al langer bekend met het zombiegenre. In 2003 verscheen van zijn hand The Zombie Survival Guide, een survivalgids voor een eventuele zombie-apocalyps, die nog niet naar het Nederlands is vertaald. De Nederlandse vertaling van World War Z verscheen vorig jaar, vlak voordat de film uitkwam. Dit was de duurste zombiefilm ooit, met Brad Pitt in de hoofdrol en met een budget van 200 miljoen dollar. De film was een enorm succes, maar voor degenen die alleen de film gezien hebben is het aan te raden om ook het boek eens open te slaan. Waar de film namelijk soms iets té optimistisch is over het succes van internationale diplomatieke samenwerking, is Brooks’ roman een realistischere, en daardoor ook negatievere, weergave van de wereldwijde politieke verhoudingen.

Het boek is geschreven als een terugblik op de oorlog tegen de zombies, die World War Z is genoemd. We weten dus dat de mensheid de oorlog wel zo’n beetje overleefd heeft. Maar hoe dat gelukt is, en in welke staat de wereld nu is, dat weet eigenlijk niemand zeker. Een commissaris van de Verenigde Naties krijgt daarom de opdracht om wereldwijd interviews uit te voeren met degenen die het overleefd hebben, om een beeld te krijgen van de impact van deze ramp. Dit beeld ontvouwt zich stap voor stap, en ieder interview belicht een andere kant van de epidemie, waardoor ook in deze vorm het boek spannend en soms ronduit eng blijft.

De zombies lijken oorspronkelijk uit een meer in China te zijn gekomen. Het virus heeft zich razendsnel over de wereld verspreid, via vluchtelingen en illegale orgaanhandel. Miljoenen mensen komen om en veranderen in zombies. De getuigenverslagen laten zien dat ieder land hier anders mee om gaat: in de VS worden nepmedicijnen verkocht, Israël sluit de landsgrenzen waardoor bijna het hele land de ramp overleeft, in Parijs vluchten de bewoners het riool in. In Nederland wordt het Muiderslot weer in gebruik genomen. Het boek heeft dus niet één groepje helden, of overlevenden, zoals de meeste andere zombieverhalen. Overal ter wereld vechten mensen op hun eigen manier, en vrijwel overal blijkt de menselijke natuur meedogenloos te zijn. Degenen die overleven, moeten dit op de meest gewetenloze manieren doen. Zoals in alle zombieverhalen vinden er veel pijnlijke confrontaties plaats op een erg persoonlijk niveau, maar door de afwisseling tussen verschillende getuigenissen laat Brooks de lezer voelen hoe omvangrijk de ramp is. Een knappe combinatie, internationale politiek en zombiehorror.

Het meest interessante aan het boek is de manier waarop de overwinning op de zombies wordt beschreven. Je gaat als lezer niet opgelucht ademhalen, maar nadenken. Er is geen duidelijk moment aan te wijzen waarop de mensheid het gevoel krijgt dat de zombies verslagen zijn: zelfs op het moment waarop de verteller zijn interviews afneemt, worden er nog zombies uitgemoord. Toch is direct duidelijk hoe erg de oorlog de wereld veranderd heeft. Landen, religies, sociale structuren: niets is onveranderd gebleven door deze oorlog. Brooks weet het allemaal aan te kaarten in zijn boek, dat daarmee een stuk realistischer is dan veel van de verhalen die eraan vooraf gingen.