Op reis naar het verleden

Station Malma is de tweede roman van de Zweedse schrijver/journalist Alex Schulman. In 2021 brak Schulman door met zijn roman De Overlevenden, een literaire bestseller. Twee jaar later publiceert hij Station Malma.

Net als in De Overlevenden draait het in deze roman ook om de relatie tussen ouders en kinderen. In beide boeken is er sprake van een disfunctioneel gezin waarin ouders te druk zijn met zichzelf om nog voldoende aandacht voor de kinderen over te hebben. Wat dat betreft put Alex Schulman, als zoon van een moeder met alcoholverslaving, uit eigen ervaring.
Yana heeft een moeilijke jeugd: haar moeder verdwijnt zomaar als ze 11 jaar is, en de band met haar vader is moeizaam. Als 20 jaar later haar vader overlijdt, neemt Yana de trein naar station Malma om uit te vinden wie haar moeder was en waarom ze plotseling verdween.

Het reizen per trein staat centraal in deze roman, waarin veelvuldig wordt gewisseld van perspectief in tijd en persoon. Ook Yana’s moeder maakte destijds deze reis naar station Malma, en wel twee keer. Eerst met haar vader om haar zus te bezoeken, later met haar vriend Oskar, op zoek naar haar verleden. Deze treinreizen staan symbool voor de reis naar het verleden. Het blijven graven in de verwoestende trauma’s van de jeugd, op zoek naar antwoorden die kunnen helpen bij het helingsproces. Hoelang kan je blijven graven, en wat is het resultaat? Een belangrijk thema van deze weinig vrolijk stemmende roman. Maar ook: hoe is dit voor de omgeving? Kan je nog wel samenleven met iemand die zó extreem beschadigd is? Schulman tipt veel zaken aan en laat je als lezer veel vragen stellen. En dat allemaal in een roman van 250 bladzijden. Soms is het een beetje veel van het ‘goede’.

Tóch slaagt hij er uitstekend in om je als lezer bij de les te houden. Dit dankzij zijn prettige schrijfstijl. Hij presteert het om uiterst schokkende, verdrietige gebeurtenissen in de levens van de vrouwen met een zekere lichtvoetigheid neer te zetten. Er is veel aandacht voor de sfeer van de omgeving, door middel van beeldende beschrijvingen van de natuur. Hiermee zet hij een bepaalde stemming neer, een soort van dreiging, gericht op de uiteindelijke onthulling van wat er destijds is gebeurd. Dit boek leest enerzijds heel erg prettig dankzij de vloeiende en beeldende schrijfstijl, tegelijkertijd is het beklemmend. Als lezer wil je maar één ding: doorlezen!

Tot slot ter illustratie een citaat:
‘Het gaat zo snel, en H. begrijpt het allemaal niet meteen. Dat wat er gebeurde, brandt eerst alleen als een klein onbehagen vlak onder haar huid, als iets wat misschien niet zo erg is. Ze voelt zich gewoon een beetje voor schut staan, zoals wanneer je een snottebel onder je neus wegveegt en iemand dat heeft gezien. Maar als ze alleen achter wordt gelaten en haar zus nakijkt die de heuvel op loopt, groeit haar onrust en wordt die al snel volledig duidelijk. Haar borstkas voelt gespannen aan, en haar hart voelt ingebonden, als een casselerrib.”