Beeldende bronnen

In 1996 was auteur Peter Hessler een jonge docent met weinig ervaring die afreisde naar China om daar les te geven. Nu is Hessler een ervaren docent die in Andere rivieren schrijft over zijn tweede langere verblijf in China, vijfentwintig jaar later. Het is 2021, de coronapandemie is uitgebroken en hij verblijft in een land waarin 'niets is veranderd, alles is veranderd'.

Andere rivieren, dat werd vertaald door André Haacke en Ruud van der Helm, verwijst naar River Town, de titel van het boek dat Hessler over zijn eerste periode in China schreef. Met de studenten van destijds onderhield hij contact, waardoor hij hun in dit boek gemakkelijk een stem kan geven. Nu zijn zij geen studenten meer, maar volwassenen met een gezin en een carrière. Tegenover deze groep staat de groep studenten aan wie de auteur in 2021 lesgeeft in non-fictie. Ook zij komen aan het woord.

Eigen belevenissen en ervaringen met deze studenten, citaten uit gesprekken, berichten of brieven én delen van hun ingeleverde essayopdrachten: het is dit materiaal dat Andere rivieren een interessant boek maakt. Je hebt als lezer toegang tot een breed palet van bronnen waarmee de auteur een beeldend verhaal schrijft over de ontwikkelingen in het hedendaagse en vroegere China.

Daarbij kiest Hessler voor interessante thema's. Zijn eigen kinderen gaan naar een Chinese school, waar ze binnen mum van tijd Chinese karakters moeten leren. De beschrijving van dit schoolsysteem (met ongelofelijk uitgebreide appgroepen) is een van die thema's. Datzelfde geldt voor de lockdownperiode tijdens corona. De auteur schetst een bijna surreële samenleving met controles, robots en afspraken. Voor al die onderwerpen benut hij zijn vele bronnen.

Tegelijkertijd is die veelheid het grootste mankement van het boek. De fragmenten worden meanderend aaneengeregen. Je reist mee op een rivier vol zijtakken, waarbij je van eigen ervaringen over het huwelijk naar een analyse van het onderwijssysteem vaart, om aan te belanden bij de levensloop van de ene student die wordt opgevolgd door het verhaal van de broer van een andere studente.

Tel daarbij op dat er een flink aantal namen en personages voorbijkomen uit twee verschillende tijdsperiodes zonder dat deze duidelijk gescheiden zijn. Binnen twee pagina's hop je van Anry naar Willy naar Linda naar enkele anonieme citaten om weer terug te keren bij Anry.

Dat maakt Andere rivieren tot een fragmentarisch geheel, waarbij je als lezer zelf de route moet vinden en vasthouden. Tijdens die zoektocht kom je echter interessante beelden tegen: een landschapsvergelijking uitgevoerd door de auteur zelf, een beschrijving van de huidige staat van de markt in Wuhan (de bron van corona) of het begrip fanqiang.

Dit laatste betekent 'de muur beklimmen' en is een metafoor voor het omzeilen van de digitale muren die China heeft opgelegd aan het internet. Tijdens de coronaperiode wordt deze online metafoor werkelijkheid. Studenten beklimmen letterlijk muren om zo even van hun campus te kunnen. Met dit boek doet Hessler voor de lezer hetzelfde. Hij beklimt een muur, zodat je vanaf daar kunt zien hoe het er in China echt aan toe gaat.

Wil jij ook meer en leuker lezen? Lees dan dit boek voor de Hebban Reading Challenge van 2024!

Vink er bijvoorbeeld de volgende checklistcategorieën mee af: 'Lees een waar boek' en 'Lees een jong boek'. Meedoen kan via Hebban.nl/challenge