Overweldigend overlevingsverslag
Van de ruim 2000 gedeporteerde Joden uit Keulen overleefden slechts twee de Tweede Wereldoorlog. Een van die twee is hoofdpersoon Henry / Heinz Adolf Oster. Dat dit gemengde emoties oplevert, geeft Oster weer als hij een 'douchebeurt' in het vernietigingskamp Auschwitz mag overslaan. Hij ervaart dan 'de opluchting van de overlevende en het schuldgevoel van de overlevende'. Dankzij het toegankelijke optekenen door Dexter Ford en de vertaling van Els Franci - Ekeler begrijp je na het lezen van De staljongen van Auschwitz niet alleen de verschrikkingen die Heinz gedurende de Tweede Wereldoorlog meemaakt, maar ook dit gevoel.
'De balans tussen geschiedenis en persoonlijke ervaring is jammer genoeg af en toe zoek.' – recensent Karin
Heinz is een Duitse Joodse tiener, die al snel de gevolgen van het nazibeleid van Hitler ervaart. Hij verliest zijn vader en wordt vervolgens verplaatst naar een getto en meerdere concentratiekampen. Al deze persoonlijke gebeurtenissen worden voorzien van authentiek fotomateriaal en soms bizarre details. Die combinatie zorgt voor een heftige leeservaring.
Het boek bevat een verbijsterende inhoud. Te denken valt aan een 'excursie' voor de inwoners van Buchenwald die generaal Eisenhower na de bevrijding organiseert. De burgers kunnen zo zelf bekijken wat zich onder hun ogen heeft afgespeeld. Op de bijbehorende foto zie je net geklede mensen langs stapels lijken lopen. De reeks van dergelijke gebeurtenissen is in dit boek zo lang dat je beseft hoe buitenaards onmenselijk deze periode was. En dan onthult Oster ook nog een geheim dat hij al 65 jaar met zich meedraagt.
De toon van dit autobiografische verhaal maakt extra indruk. De wijze waarop Oster bijvoorbeeld beschrijft hoe zijn vader alles op één moment verliest, maakt het verdriet heel direct voelbaar: 'Toen mijn vader op een dag naar zijn kantoor ging, zat er een nazi-ambtenaar achter zijn bureau. Mijn vader was in één keer alles kwijt. Zijn bankrekeningen waren bevroren en zijn werk was hem afgenomen zonder dat hij enige compensatie kreeg. Er kwam geen rechter of jury aan te pas. Helemaal niets. Hij had geen middelen van bestaan meer en hij kon er niets tegen beginnen.'
In het perspectief zie je soms nog een echte tienerblik terug. Zo vertelt Oster over hoe je binnen een kader van absolute ellende op zoek gaat naar plezier. Hij ontwikkelt samen met vrienden een spel waarbij ze bomfragmenten in elkaar probeerden te passen. Als verteller beschrijft Oster direct daarna met één volwassen observatie de absurditeit van de situatie: 'Onze ouders dachten dat wij niet goed wijs waren. Zij deden al het mogelijk om ons in leven te houden, terwijl hun zonen door de stad zwierven om overblijfselen te zoeken...'
De balans tussen geschiedenis en persoonlijke ervaring is jammer genoeg af en toe zoek. Voor de algemene geschiedenis wordt in dit verhaal relatief weinig leestijd vrijgemaakt. In twee pagina's wandel je bijvoorbeeld met zevenmijlslaarzen door ruim 1500 jaar over de wijze waarop Joden in Duitsland leefden. Het contrast met het persoonlijke verslag is daardoor groot. Voor die historie is zo veel ruimte dat er onnodige herhaling ontstaat. Zo lees je op twee pagina's achter elkaar dezelfde gedachte van de hoofdpersoon: wat moet je beginnen als je alles verloren hebt?
Desondanks zou iedereen de geschiedenis van Henry moeten ontdekken. Het nawoord van zijn vrouw geeft duidelijk aan waarom: 'Naarmate de generatie van de Holocaust-overlevenden krimpt, hebben we behoefte aan mensen zoals u om ons te helpen de indringende getuigenissen uit de eerste hand, zoals die van Henry, te blijven delen.' Helpen is met een boek als dit een overweldigende ervaring.
Wil jij ook meer en leuker lezen? Lees dan dit boek voor de Hebban Reading Challenge van 2024!
Vink er bijvoorbeeld de volgende checklistcategorieën mee af: 'Lees een kwetsbaar boek', 'Lees een waar boek' en 'Lees een beestachtig boek'. Meedoen kan via Hebban.nl/challenge.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Karin Bennink
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
