Interessant inkijkje

UNESCO Werelderfgoed: dat is de achtergrond die auteur Marja Visscher voor 'De weduwe van de kolonie' heeft gekozen. Deze keuze past goed in het oeuvre van Visscher. Opnieuw gebruikt ze een vrouwelijk hoofdpersonage om een historische tijd tot leven te laten komen. Ditmaal is dat de periode van de Koloniën van Weldadigheid.

Het begin houdt ondanks de nodige actie niet meteen je aandacht vast. Door de wijze van vertellen stap je meerdere keren voor een kort moment uit het perspectief van de arme, Rotterdamse Kaatje Nagtegaal. Je kijkt bijvoorbeeld enkele zinnen mee vanuit de ogen van Gerrit, een vriend van haar, of een medewerker van het schip. Meteen daarna ben je weer terug bij Kaatje. Het snelle schakelen hiertussen heeft als effect dat je regelmatig uit het verhaal bent.

Vanaf het derde hoofdstuk is dit probleem weg. De focus ligt dan volledig bij Kaatje (die mogelijk echt bestaan heeft) op haar reis naar de Drentse kolonie Wilhelminaoord. Tijdens die reis verliest ze haar man Nelis en komt ze dankzij de aardige weldoener Bernard op een betere plek terecht dan strafkolonie Veenhuizen. In Wilhelminaoord bouwt ze met hulp van haar buren een leven op in een eigen huis met tuin. Een droom die uitkomt voor iemand die tot dan toe nauwelijks een echt bestaan had.

Maar langzaam ontstaan er barsten in het perfecte plaatje. Kaatje krijgt een huisgenoot die zich niet zomaar aan de regels houdt, en dit levert regelmatig strijd op. Diezelfde regels vindt Kaatje ook steeds ingewikkelder worden. Deze spanningsboog werkt Visscher goed uit, waardoor het verhaal voldoende vaart houdt. Zo behoudt ze over het algemeen een mooie balans tussen actiespanning en historische duiding.

Op sommige punten is er sprake van onnodige herhaling. Zo lees je twee keer bijna letterlijk hoe Kaatje een kolenbal maakt om warm te blijven in haar verblijf in Rotterdam, terwijl dit zeker in tweede instantie niets toevoegt aan het verhaal. Het is slechts een detail van een herinnering.

Naarmate je het einde nadert, wordt de verhaallijn minder realistisch. Voor een positief gevoel bij de lezer is dat fijn, maar voor een historische schets werkt dit minder goed. Ook wordt de toon wat moralistisch. Kaatje lijkt niet meer een levend personage, maar een verteller die vanaf enige afstand het complete verhaal van duiding voorziet: “Gerrit vocht alleen voor al zijn rechten en die voor haar in een uiterst onrechtvaardige maatschappij waarin arm en rijk ook nu nog steeds tegenover elkaar staan.”

Deze mindere punten nemen niet weg dat je in 'De weduwe van de kolonie' een interessant inkijkje in de geschiedenis van een kolonie krijgt. Het is de moeite waard om deze te leren kennen. Dat kan met dit boek van Visscher via een plezierige leeservaring.