De donkere kanten van het moederschap

Ashley Audrain (1982) werkt tot 2015 als publiciteitsmanager bij uitgeverij Penguin Books Canada. Door gezondheidsproblemen van haar jongste kind zag ze zich genoodzaakt om thuis te blijven, en begon ze te schrijven. Haar debuutroman The Push verschijnt meteen in meer dan dertig landen. Marja Borg stond in voor de Nederlandse vertaling.

In de proloog volgen we hoe Blythe het nieuwe gezin van haar ex-man Fox op kerstavond stiekem begluurt. Van een afstand analyseert ze elke beweging in het 'gloeiende huis', met extra aandacht voor haar dochter Violet. Blythe is duidelijk niet meer welkom bij haar man en dochter. Wat is er gebeurd? 'Dit is mijn kant van het verhaal', zo eindigt de prikkelende proloog.

Tijdens de kennismaking tussen Blythe en Fox hangt er romantiek in de lucht. Blythe loopt op roze wolkjes en hoopt via een huwelijk het warme nest te vinden dat ze altijd gemist heeft. De auteur last tussendoor hoofdstukjes in over haar moeder en grootmoeder om dit gemis te illustreren. Een trieste rode draad van generaties kinderverwaarlozing komt bovendrijven en slappe, afwezige vaderfiguren maken het er niet beter op. Blythe wil bewijzen dat zij wel een goede moeder kan zijn, die haar kinderen met liefde zal omringen. Tot de geboorte van Violet er anders over beslist. Ze voelt niets voor deze baby en raakt er hoe langer hoe meer van overtuigd dat het kind kwaadaardige trekjes heeft. Fox wuift die bezorgdheden weg, waardoor ze aan zichzelf gaat twijfelen. Misschien is het allemaal inbeelding, want Violet toont die vileine kant alleen bij haar. Zou Blythe toch voorbestemd zijn tot slecht moederschap, net zoals de andere vrouwen in de familie? Dan krijgt ze een zoontje en komt het gewenste moederinstinct alsnog tevoorschijn.

Audrain duwt de lezer resoluut naar binnen in het brein van het getormenteerde hoofdpersonage. Ze hanteert een ongebruikelijk vertelstandpunt. Blythe is aan het woord in een combinatie van ik-vorm en jij-vorm, dat laatste gericht aan haar ex-man Fox. Ze brengt gedetailleerd verslag uit van alles wat ze doet, zegt en denkt. Tegelijk geeft ze nauwgezet haar interpretatie bij het gedrag van Fox en de onuitgesproken gevoelens die zijn doen en laten oproepen. De eenvoudige schrijfstijl laveert moeiteloos tussen suikerzoet en rauw. In het begin lijken we aanbeland in een sentimentele vrouwenroman over een ideale partner, huiselijke kneuterigheid, kleurtjes en tierlantijntjes. De zegeningen van het moederschap moeten dit perfecte plaatje vervolledigen. Deze sprookjesachtige aanhef staat in schril contrast met de harde chaotische realiteit en zware thema’s die de roman aansnijdt, waaronder depressie, rouwverwerking, paranoia, eenzaamheid en verwaarlozing. Als Blythe bevalt van Violet gaat dit gepaard met pijn en viezigheid, borstvoeding ervaart ze als een kwelling. Het moederschap reduceert haar tot een functioneel lichaam, dagdagelijks gedoemd tot mechanische handelingen van zogen, wassen, voeden, zorgen. De auteur verwoordt dit prachtig poëtisch, in een aaneenschakeling van staccato zinnetjes.

Dit is niet het eerste verhaal waarbij de vraag opborrelt of psychische afwijkingen het gevolg zijn van erfelijkheid of opvoeding. Blythe houdt de lezer gevangen in haar hoofd en hart. Ze neemt je mee in een emotioneel, bij wijlen onevenwichtig discours. Vreemde gedachtekronkels en soms ronduit gestoord gedrag versterken het vermoeden dat het probleem bij Blythe ligt, mogen we haar als verteller vertrouwen? De auteur creëert een krachtige psychologische suspense in korte hoofdstukjes, die langzaam naar een onafwendbare climax leiden. Als lezer krijg je er een onbehaaglijk gevoel bij en blijf je tot de laatste bladzijde in dubio. 'Een psychologisch drama, verteld door de lens van het moederschap', zo definieert Audrain De duw. Voeg hier gerust aan toe dat het ook een spannend opgebouwde pageturner is.

'Mijn lichaam was onze motor. Ik vergaf de onherkenbare vrouw in de spiegel alles. Ik heb toen geen moment gedacht dat mijn lichaam nooit meer op die manier nuttig zou zijn: noodzakelijk, betrouwbaar, gekoesterd.'