Pijnlijk geheugenspel in overweldigend proza
Sebastian Barry (1955) is een Ierse auteur van poëzie, romans en toneelstukken. In 2005 brak hij internationaal door met Een lange, lange weg. De verre voortijd is zijn elfde roman. Jan Willem Reitsma stond in voor de Nederlandse vertaling.
' De onweerstaanbare aantrekkingskracht van deze roman ligt in het robuuste, oorverdovend mooie proza.' - recensent Karla
We bevinden ons in de jaren negentig. Politieman Tom Kettle heeft zich na zijn pensionering teruggetrokken in een afgelegen optrekje aan de Ierse kust. Af en toe wisselt hij een woord met zijn huisbaas of vangt hij een glimp op van een jonge moeder en haar zoontje. Verder brengt hij hele dagen door in zijn rieten stoel. Met een cigarillo binnen handbereik tuurt hij naar de golvende zee en het eiland aan de overkant, waar aalscholvers neerstrijken op de rotspartijen. Ondertussen mijmert hij over zijn overleden echtgenote, van wie hij nog steeds onnoemelijk veel houdt. Aan deze bedrieglijke rust komt na negen stille maanden een eind, als twee voormalige collega’s aankloppen. Ze confronteren hem met nieuwe details rond de onopgeloste moord op een priester, een oude zaak die hij liever niet oprakelt. De contouren van een gitzwart hoofdstuk uit de geschiedenis van katholiek Ierland verschijnen pijnlijk in beeld. Duizenden (wees)kinderen werden er decennialang mishandeld en seksueel misbruikt door geestelijken. Volwassenen zagen niets of keken ervan weg. De politie kneep eveneens een oogje dicht, ook als er huiselijk geweld in het spel was.
'In de oude tijd dat vrouwen tot bloedens toe werden geslagen, mocht je niet voorbij de voordeur gaan. Ach, ja. Je mocht controleren of iemand nog ademde, maar meer ook niet. Al verkeerde een kind in huis in diepe ellende, ook dat moest je met rust laten.'
Van meet af aan is duidelijk dat we hier geen detectiveverhaal in handen hebben. De muizenissen van Kettle, die opgezadeld is met verdriet en schuldgevoelens, vormen de rode draad. In zijn hoofd ‘springen, rennen en razen’ droom, werkelijkheid, heden en verleden kriskras door elkaar. Traag maar onverbiddelijk, zuigt Barry de lezer mee in de warrige gedachtenspinsels van zijn hoofdpersonage. Kettle voert bijvoorbeeld huiselijke discussies met zijn dochter, die hem regelmatig opzoekt, hoewel subtiele vooruitwijzingen erop wijzen dat ze al geruime tijd geleden is gestorven. En zijn de mysterieuze gebeurtenissen rondom de buurvrouw realiteit of fantasie? Ze roepen in elk geval ‘opgesloten herinneringen’ op, ‘dodelijk geconserveerd in het grijze verleden dat nu waar noch onwaar was.’ In hoeverre laat Kettle zich meeslepen door de mist in zijn troebele geest? De ware toedracht komt via kleine speldenprikjes boven water.
De onweerstaanbare aantrekkingskracht van deze roman ligt in het robuuste, oorverdovend mooie proza. Barry hanteert een schrijfstijl, die verhevenheid naadloos koppelt aan rauw realisme. De lange, vloeiende zinnen zijn pareltjes van zeggingskracht en het maakt niet uit of de dialogen denkbeeldig zijn. Ze klinken levensecht en illustreren de onwennigheid die Kettle ervaart, wanneer iemand zijn gewenste isolement verstoort.
‘Hij wiegde de herinnering aan zijn vrouw alsof ze nog steeds een levend wezen was. Alsof er niemand was verpletterd, niemand schielijk weggevoerd uit de zalen van het leven, en de kracht van zijn liefde dat kon bewerkstelligen, haar veerkrachtig en eeuwig kon vasthouden in de omhelzing van een gewone dag.'
Er straalt bovendien iets troostrijks uit van het ruwe landschap, waar de seizoenen vrij spel hebben. Barry creëert sfeer met lichtschakeringen, die tegelijk de gemoedstoestand van Kettle symboliseren. Donkere tinten domineren, zoals in de nacht die alles zwart schildert. Ritmische herhalingen van woorden, als in een mantra, indringende metaforen en scherpe observaties brengen mensen en omgeving tot leven, terwijl grappige beschrijvingen van spijsvertering gerelateerde, lichamelijke ongemakken zorgen voor een vleugje broodnodige humor.
Old God’s Time luidt de oorspronkelijke Engelse titel. Volgens Oxford Reference duidt deze uitdrukking een periode aan, voorbij de herinnering. Het is een treffende titel, die perfect past bij dit beklijvende boek van Sebastian Barry, waarin de strijd met het geheugen centraal staat. Maar De verre voortijd is in de eerste plaats een ontroerende ode aan de liefde, op de flinterdunne grens tussen leven en dood.
'Als er maar genoeg tijd verstrijkt, lijkt het of oude dingen nooit gebeurd zijn. Dingen die ooit nieuw, urgent en gruwelijk waren, verdwijnen langzaam naar de verre voortijd, net zoals wandelaars die zo ver lopen over het strand van Killiney dat die, terwijl je ze bekijkt, op een bepaald moment alleen nog een zwart stipje zijn, en dan verdwijnen. '
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Karla De Greeve
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
