De slavernij bezweren in een draaikolk van Afrikaanse magie
Ta-Nehisi Coates schreef essays over hoe racisme ingebed zit in de Amerikaanse cultuur. Hij is ook de auteur van Black Panther, waarin een stripheld optreedt als magische beschermer van een Afrikaanse fantasiestaat. In zijn romandebuut, vertaald door Ton Heuvelmans, verweeft Coates beide genres.
De waterdanser is gesitueerd kort vóór de Amerikaanse Burgeroorlog. Hiram Walker is de zoon van de heer van Lockless, een fictieve tabaksplantage-eigenaar in Virginia, en Rose, een tewerkgestelde. Op negenjarige leeftijd verliest hij zijn moeder: ze wordt doorverkocht. Hiram beschikt over een uitzonderlijk geheugen, dat hem in de steek laat zodra zijn moeder in beeld komt. Bij de ‘mensen in De Straat’ verzamelt hij puzzelstukjes, die hij in elkaar past tot een portret van ‘de vrouw die woonde in zijn dromen.’
Hiram wordt knecht bij zijn blanke halfbroer. Vanaf dan voelt hij ‘de drukkende last om van dichtbij te zien hoe de Elite echt leefde met al hun luxe, en hoezeer ze van ons roofden.’ Op de eerste bladzijden storten beide broers van een brug in de rivier. Hiram overleeft als bij wonder. Terwijl hij op sterven na dood in het water ligt, ontwaart hij visioenen van zijn moeder in mistflarden en een blauw licht. Deze beelden sterken hem in de overtuiging om zijn gevangenschap te ontvluchten. Tijdens ontsnappingspogingen verzeilt hij bij een ondergrondse beweging die slaven helpt vluchten naar het Noorden.
De waterdanser leest als een spannend avonturenverhaal dat de anekdotiek overstijgt, een heldenepos met mythische proporties. Tegelijkertijd is het een roep om vrijheid en menselijke waardigheid in een messcherpe, compromisloze afrekening met de slavernij. De auteur hanteert verteltechnieken die zijn boodschap ondersteunen. Terwijl Hiram chronologisch terugblikt op zijn woelige leven, duiken herhaaldelijk dromerige visioenen op, waar hij geen vat op krijgt.
De ik-vorm versterkt de inleving, maar door alles in de verleden tijd te vertellen, creëert de auteur voldoende afstand en krijgt de verteller kansen om aan zelfreflectie te doen en alles in een breder perspectief te plaatsen. Het gebeuren baadt door deze verteltrant in een verheven elan. Met een weldoordacht hoofdlettergebruik doet de auteur er nog een schepje bovenop: ‘De Tewerkgestelden’ (slaven), ‘De Elite’ (meesters), ‘De Straat’ (krottenwijk), ‘Het Werk’ (slavenarbeid) en vooral ‘De Geleiding’ (teleportatie).
Hiram beschikt over magische krachten, waarvan teleportatie de opvallendste is. Denk aan Mozes en de uittocht uit Egypte. Die bovennatuurlijke trekjes schrikken mogelijk nuchtere lezers af, terwijl hierin precies de kwaliteiten van deze roman schuilen. Ze geven betekenis aan gevoelens, te pijnlijk om uit te spreken. Hiram roept loepzuivere beelden op, maar de emoties erachter verdringt hij. Dankzij het wonder van ‘De Geleiding’ speelt hij het klaar om ondraaglijke gevoelens onder ogen te zien. Hieruit put hij vervolgens de kracht om zichzelf en zijn lotgenoten te bevrijden.
‘Voor het eerst begreep ik de Geleiding, begreep ik dat het een pleisterplaats voor het gevoel was, samengesteld uit ogenblikken die zo bijzonder waren dat ze net zo levensecht werden als steen en staal, als een ijzeren kat die over het spoor raast en merels opjaagt van het zonnescherm.’
Coates laat zijn personages hun onmacht overstijgen via de mystificatie van natuurelementen. Een mythe vertelt hoe Afrikaanse mannen, vrouwen en kinderen al dansend, dwars door de oceaan naar huis lopen. In het verlengde hiervan ziet Hiram zijn moeder dansen op de rivier met een waterkruik op haar hoofd. Wreedheden worden getemperd door dergelijke poëtische metaforen en een sprookjesachtige sfeer. De waterdanser is een pleidooi om de gruwel van de slavernij niet onder de mat te vegen en een indrukwekkend eerbetoon aan de magie van Afrikaanse verhalen, waarin ‘de eerste nachtvorst aanvoelt als een oververhitte prairie.’
‘In de straat leefden we in een wereld van verhalen en vertellingen, van voodoo en bezwering, van bijgeloof en verboden. Ik geloofde niet in die wereld. Maar toen ik geleid werd, ervoer ik niettemin een drastische herziening van de wereld om me heen en van de wonderen en krachten die hij bevatte. ‘
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Karla De Greeve
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
