Ongrijpbaar, fantasierijk en rauw
De Finse auteur Selja Ahava (1974) schrijft scenario’s voor films en televisieseries. Daarnaast heeft ze vier romans op haar naam staan, waarvan de surrealistische titels tot de verbeelding spreken. Dingen die uit de hemel vallen vormt hierop geen uitzondering. Het gaat om haar tweede roman, waarmee ze in 2016 de European Union Prize for Literature in de wacht sleepte. Sophie Kuiper stond in voor de Nederlandse vertaling.
'Haar morbide gewaarwordingen leveren pijnlijke, kwaadaardige taferelen op.' - recensent Karla
Saara verliest haar moeder wanneer een blok ijs uit de hemel valt. Ze verhuist met haar vader naar tante Annu, die twee keer de hoofdprijs van de loterij binnenrijft. Deze vrouw correspondeert op haar beurt met een man die vijfmaal door de bliksem getroffen werd. En de nieuwe vriendin van vader is in verwachting van een foetus zonder benen. Dat zijn de verhaallijnen in een notendop. Daarrond creëert de auteur een fantasierijk universum, dat zich ontrolt in vier delen, verder onderverdeeld in korte hoofdstukjes.
In het eerste en laatste deel kijkt de jonge Saara onbevangen om zich heen in verwoede pogingen om te bevatten wat haar overkomt. Ze roept herinneringen op aan haar moeder, die via rake typeringen gestalte krijgt in uiteenlopende huiselijke situaties. Mama leest sprookjes voor zonder einde en geeft ze een eigen draai door zelfverzonnen zijpaden in te slaan. Op die manier voorziet ze de verhalen van een realistische toets. Soms resulteert dit in wrange humor, bijvoorbeeld bij Sneeuwwitje.
‘De prins boog voorover om Sneeuwwitje te kussen, maar jawel hoor, de schone maagd stonk vreselijk uit haar mond, en de prins aarzelde… Had ik nou maar een tandenborstel en mondwater meegenomen, dacht hij…’
Het meisje trekt lijnen rond kleine stukjes mama in een poging om haar terug heel te maken. Ze zoekt steun bij de duidelijkheid van Hercule Poirot, de beroemde detective van Agatha Christie. Hij zorgt er in de slotscènes altijd voor dat alles mooi op zijn plaats valt.
‘In films worden herinneringen in zwart-wit getoond. Iemand wordt langs de kant van de weg achtergelaten, door de achterruit van de wegrijdende auto zie je hem steeds kleiner worden en ten slotte helemaal verdwijnen. Zo gaan mensen dood in de film. Maar zo ziet het er in het echt niet uit. Mama wordt met het verstrijken van de tijd niet kleiner en haar kleuren verbleken niet. Mama barst in stukjes uiteen en die stukjes blijven in de lucht zweven. Het zijn heldere stukjes – haar, vingers, een grinnikende lach, huidplooien en neusgaten, knakkende knieën, een rommelende maag. Alleen mama zelf ontbreekt.’
Toen mama nog leefde, woonde het gezin in het Zaagselhuis, dat maar niet opgeknapt raakte. Na mama’s dood logeert het meisje tijdelijk met haar vader in Villa Veeltegroot, het ‘sprookjeskasteel’ van de inmiddels rijke tante Annu. Voor Saara is het moeilijk om terug te keren naar het vervallen Zaagselhuis met papa en zijn vriendin. Het huis ademt de verstilde herinneringen en geuren van vroeger. Mama spookt er rond en de grimmigste onderdelen uit de sprookjes houden het kind in hun greep.
Ahava maakt de kloof tussen de nuchtere belevingswereld van de volwassenen en de sprookjeslogica van het meisje subtiel tastbaar, met filmische beelden en zintuiglijke, plastische beschrijvingen. De ritmische zinsconstructies en speelse klanknabootsingen zijn schatplichtig aan klassieke kindervertellingen terwijl tante schapen houdt, die de cyclus van het leven symboliseren.
In het tweede deel hanteert de auteur een afwijkend stijlregister. Na een omstandige, zakelijke kroniek over Hamish MacKay, die vijf keer door de bliksem geveld wordt, volgt zijn correspondentie met tante Annu. Omdat ze beiden het toeval voorbij zijn, ziet ze in hem een gelijkgestemde die haar kan helpen. De brieven rijgen bizarre historische weetjes over extreem geluk en ongeluk aan elkaar.
'Soms valt de hemel op ons hoofd, soms zakt de grond onder onze voeten weg. Soms hebben we zo onbegrijpelijk veel geluk dat we er maar moeilijk mee kunnen leven.’
De zwangere vriendin levert in het derde deel een alternatieve kijk op de gebeurtenissen. In het oude huis, boordevol sporen uit een kapotgeslagen verleden, richt deze ‘indringster’ de blik op de toekomst en het bij voorbaat gebroken leven in haar buik. Haar morbide gewaarwordingen leveren pijnlijke, kwaadaardige taferelen op.
‘De tijd bleef stilstaan. We konden niet vooruit- en niet terugdenken. Iemand had een dikke witte lijn om onze gedachten getrokken en zo stonden ze stil, met ons erin gevangen.’
De vraag of de tijd alle wonden heelt komt herhaaldelijk in variaties voorbij. De tijd is een continuüm, de mens kan onmogelijk zien waar het begint of eindigt. Een onverbiddelijke willekeur overheerst. Selja Ahava kaart zware thema’s aan in Dingen die uit de hemel vallen, een intelligente, ongrijpbare roman, die ontroert in haar compromisloze rauwheid. Vooral de passages waarin het meisje aan het woord is beklijven, dankzij hun kinderlijke eerlijkheid. Aan dé sprookjesmantra ‘En ze leefden nog lang en gelukkig’ kleeft een gitzwart randje, in het besef hoe onsamenhangend, chaotisch en onvoorspelbaar het leven zich aandient. Een wrede maar tegelijk troostrijke boodschap!
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Karla De Greeve
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
