Zoete pijn

‘Het was de tweede helft van augustus en ik was me bewust geworden van het versnelde korter worden van de dagen; iets wat me benauwd maakte en tegenstond, alsof onze zomer samen een kustlijn was die zich overgaf aan de golven.’  

De Britse auteur David Nicholls (1966) schreef enkele (verfilmde) bestsellers. Hij is actief in de theaterwereld en werkt regelmatig mee aan scripts voor films en televisieseries. In zijn vijfde roman Eerste Liefde haalt een volwassen Charlie Lewis herinneringen op aan de zomer van 1997. Plaats van handeling is een stadje in de buurt van Londen. De 16-jarige Charlie is een onzekere, kleurloze puber. Zijn vrienden geven hem als bijnaam ‘niemand’. Hij laat het afweten op school, waar hij aansluiting vindt bij de stoere jongens, die zich onledig houden met practical jokes, pesterijtjes, alcohol en kleine criminaliteit. Charlie woont bij zijn depressieve gescheiden vader die hij zo veel mogelijk ontloopt. Met zijn moeder en jongere zus cultiveert hij een wrokkige haat-liefdeverhouding. Hij heeft een baantje bij een benzinestation en geen zin om na de zomer verder te studeren. Om de tijd te doden fietst hij doelloos rond. Zo komt hij toevallig Fran Fisher tegen en wordt halsoverkop verliefd.  

Om Fran voor zich te winnen sluit Charlie zich aan bij de toneelclub, die een zomeropvoering voorbereidt van William Shakespeare's Romeo en Julia. De getalenteerde Fran speelt Julia. Charlie voelt zich allerminst geschikt, toch krijgt hij ongewild een rolletje. Fran komt uit een elitair milieu, annex ‘betere’ school en is niet gespeend van ambities. Gooit Charlie dankzij Fran het roer om of is hun liefde niet bedoeld om te bestaan, zoals bij Romeo en Julia?  

Eerste liefde biedt meer dan de zomerse, vlot leesbare romantische komedie die de cover en flaptekst beloven. Literaire kwaliteiten tillen de intelligente roman op tot de betere ‘Ladlit’.  

Charlie vertelt de zomerse gebeurtenissen chronologisch in kleine hoofdstukjes. Soms maakt hij een zijsprongetje naar de periode die eraan voorafgaat of keert hij terug naar het heden. Deze flashbacks en flashforwards versterken de dynamiek. De personages die ertoe doen krijgen langzaam vorm. De talrijke dialogen en treffende, zintuiglijke observaties lopen over van zelfrelativering en ironie, de gesprekken tussen de geliefden vormen hierop geen uitzondering. In sommige passages komen de studentikoze jongensgrapjes wel dicht bij overkill.  

David Nicholls speelt een spel met de tijdsgeest en met tegenstellingen tussen sociale klassen, muzikale smaken, concurrerende scholen, generaties en zelfs de kwaliteiten van tongzoenen. De luchtige verteltrant doet denken aan boeken van Nick Hornby (zoals High fidelity en Een jongen). Naast film en literatuur is muziek alom tegenwoordig als referentiekader om ankerpunten in het leven te duiden. De soundtrack wisselt af tussen ‘gestoorde’ jazz van Charlie’s verkreukelde vader, dancebeats van de toneelsnobs, gitaarrock van de schoolvrienden en Fran met haar intelligente indiepop. Mooi is ook hoe de auteur het opgaan in muziek op de dansvloer verwoordt, als op de schoolfuif Blondie’s heart of glass de revue passeert.  

De klassieke tekst van Shakespeare past naadloos in het moderne verhaal. Het is geen sinecure om alle betekenisvolle woordspelingen en citaten tot hun recht te laten komen in het Nederlands. Ongetwijfeld gingen er bij de vertaalslag door Carolien Metaal subtiliteiten verloren. Romeo en Julia staat symbool voor conflicten die mensen zelf creëren plus de zoete pijn van een eerste liefde. De Engelse titel Sweet sorrow sluit beter aan bij de inhoud dan de banale Nederlandse titel, uiteindelijk draait het hier allemaal om groeipijnen en tienerangsten. Tijdens die tienerjaren beleven we fundamentele dingen voor het eerst: de eerste kus, de ontmaagding, de juiste woorden vinden om je liefde te verklaren. Als volwassene moet je dit verleden een plaats kunnen geven. Dat we tijd nodig hebben om pijnlijke herinneringen te relativeren en er de humor van in te zien, is precies wat deze tragikomische coming of age-roman ons toont.  

'Parting is such sweet sorrow that I shall say goodnight till it be morrow.’ (William Shakespeare)