Misleidende vertelperspectieven en plotwendingen à volonté
Sinds hij in 2006 debuteerde met De therapie, levert Sebastian Fitzek (Duitsland, 1971) jaarlijks minstens één thriller af. Michel Bolwerk stond in voor de Nederlandse vertaling van Das Geschenk (2019). In Duitsland is ondertussen alweer een nieuwe titel uit met Der Heimweg (2020). Naast een gegarandeerde plek in de bestsellerlijsten staan de psychologische thrillers van Fitzek garant voor beklemming, onverwachte plotwendingen en personages met psychische stoornissen.
'Hij was naakt en werd in tweeën gespleten.'
Een brute verkrachting zet de toon. Fitzek is niet vies van expliciet geweld en ruw taalgebruik. Zodra er harde taferelen aan te pas komen, serveert hij ze in vol ornaat, inclusief gruwelijke details. De openingsscène van Het geschenk is hiervan een treffende illustratie. Milan Berg heeft het als veroordeelde kindermoordenaar hard te verduren in de gevangenis, maar hij houdt zijn onschuld staande en probeert verdere folteringen te vermijden door te vertellen wat hem is overkomen.
'Zijn even ongeloofwaardige als gruwelijke verhaal, dat hem rechtstreeks door de hel had gestuurd om hem vervolgens hier in de gevangenis te laten eindigen.'
Milans relaas start twee jaar eerder. Wanneer hij voor een rood licht staat, stopt er een wagen met op de achterbank een doodsbang meisje, dat een briefje voor het raam houdt. Milan vermoedt dat het om een hulpkreet gaat, maar als analfabeet kan hij de tekst niet lezen. Zijn intuïtie dwingt hem om samen met zijn vriendin op zoek te gaan naar dit wanhopige kind. Hij moet en zal haar redden. Een beslissing met noodlottige gevolgen, want hiermee trekt hij een nachtmerriescenario op gang, waaruit ontsnappen onmogelijk lijkt. Akelig, wreed en bovenal ontregelend voor hemzelf en voor de lezer.
We weten dat Milan uiteindelijk in de gevangenis zal belanden, maar die voorkennis verstoort de spanning niet, integendeel. Als lezer raak je evenzeer verstrikt in het web dat de auteur voor Milan spant, hij sleurt je mee in zijn 'symfonie van verschillende pijnen'. Dat alles verteld wordt in de derde persoon, verleden tijd, beklemtoont de onafwendbaarheid.
De gebeurtenissen ontrollen zich chronologisch in een vernuftige compositie. Korte hoofdstukjes in een strak tempo gunnen de lezer nauwelijks rust. Meestal is Milan aan het woord en ga je mee in zijn gedachtespinsels, maar soms verplaatst Fitzek het perspectief naar andere personages, die de verwikkelingen vanuit hun standpunt verder stuwen en de dreiging vergroten. Welke verteller is te vertrouwen?
'De felverlichte wagons waren zo goed als leeg. Her en der zaten eenzame passagiers verspreid over de coupés; tussen hen gaapten grote lege gaten. Met de jeugdherinneringen in Milans geheugentrein was het niet anders gesteld.'
Is de mens van nature kwaadaardig of goed? Enkele literaire citaten vooraan in het boek liegen er niet om. In een 'vintage' Fitzek draait het om psychopaten en mensen die worstelen met duistere (familie)geheimen of verdrongen verledens. Toch overstijgt hij in Het geschenk die gebruikelijke clichés. Terwijl de nevenfiguren blijven hangen in stereotypes, diept hij het karakter van Milan Berg mooi uit. De keuze voor een analfabeet als protagonist versterkt de desoriëntatie. Milan houdt zich met moeite staande in het dagelijks leven, overal voelt hij zich omringd door onbegrijpelijke tekens. Obsessioneel speelt hij verstoppertje om zijn zogezegde domheid te camoufleren, een kwelling van onmacht en schaamte die afstraalt op de lezer.
Met Het geschenk bewijst Fitzek dat hij de kneepjes van het vak beheerst. Als geen ander verstaat hij de kunst om zijn lezers om de haverklap op het verkeerde been te zetten met misleidende perspectiefwisselingen en een lawine aan verrassende plotwendingen. Dat hij tegelijk getuigt van maatschappelijk engagement is een mooi surplus. Het originele dankwoord in geheimtaal verdient een speciale vermelding.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Karla De Greeve
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
