Misleidende vertelperspectieven en plotwendingen à volonté
Sinds hij in 2006 debuteerde met De therapie, levert Sebastian Fitzek (Duitsland, 1971) jaarlijks minstens één thriller af. Michel Bolwerk stond in voor de Nederlandse vertaling van Das Geschenk (2019). In Duitsland is ondertussen alweer een nieuwe titel uit met Der Heimweg (2020). Naast een gegarandeerde plek in de bestsellerlijsten staan de psychologische thrillers van Fitzek garant voor beklemming, onverwachte plotwendingen en personages met psychische stoornissen.
'Hij was naakt en werd in tweeën gespleten.'
Een brute verkrachting zet de toon. Fitzek is niet vies van expliciet geweld en ruw taalgebruik. Zodra er harde taferelen aan te pas komen, serveert hij ze in vol ornaat, inclusief gruwelijke details. De openingsscène van Het geschenk is hiervan een treffende illustratie. Milan Berg heeft het als veroordeelde kindermoordenaar hard te verduren in de gevangenis, maar hij houdt zijn onschuld staande en probeert verdere folteringen te vermijden door te vertellen wat hem is overkomen.
'Zijn even ongeloofwaardige als gruwelijke verhaal, dat hem rechtstreeks door de hel had gestuurd om hem vervolgens hier in de gevangenis te laten eindigen.'
Milans relaas start twee jaar eerder. Wanneer hij voor een rood licht staat, stopt er een wagen met op de achterbank een doodsbang meisje, dat een briefje voor het raam houdt. Milan vermoedt dat het om een hulpkreet gaat, maar als analfabeet kan hij de tekst niet lezen. Zijn intuïtie dwingt hem om samen met zijn vriendin op zoek te gaan naar dit wanhopige kind. Hij moet en zal haar redden. Een beslissing met noodlottige gevolgen, want hiermee trekt hij een nachtmerriescenario op gang, waaruit ontsnappen onmogelijk lijkt. Akelig, wreed en bovenal ontregelend voor hemzelf en voor de lezer.
We weten dat Milan uiteindelijk in de gevangenis zal belanden, maar die voorkennis verstoort de spanning niet, integendeel. Als lezer raak je evenzeer verstrikt in het web dat de auteur voor Milan spant, hij sleurt je mee in zijn 'symfonie van verschillende pijnen'. Dat alles verteld wordt in de derde persoon, verleden tijd, beklemtoont de onafwendbaarheid.
De gebeurtenissen ontrollen zich chronologisch in een vernuftige compositie. Korte hoofdstukjes in een strak tempo gunnen de lezer nauwelijks rust. Meestal is Milan aan het woord en ga je mee in zijn gedachtespinsels, maar soms verplaatst Fitzek het perspectief naar andere personages, die de verwikkelingen vanuit hun standpunt verder stuwen en de dreiging vergroten. Welke verteller is te vertrouwen?
'De felverlichte wagons waren zo goed als leeg. Her en der zaten eenzame passagiers verspreid over de coupés; tussen hen gaapten grote lege gaten. Met de jeugdherinneringen in Milans geheugentrein was het niet anders gesteld.'
Is de mens van nature kwaadaardig of goed? Enkele literaire citaten vooraan in het boek liegen er niet om. In een 'vintage' Fitzek draait het om psychopaten en mensen die worstelen met duistere (familie)geheimen of verdrongen verledens. Toch overstijgt hij in Het geschenk die gebruikelijke clichés. Terwijl de nevenfiguren blijven hangen in stereotypes, diept hij het karakter van Milan Berg mooi uit. De keuze voor een analfabeet als protagonist versterkt de desoriëntatie. Milan houdt zich met moeite staande in het dagelijks leven, overal voelt hij zich omringd door onbegrijpelijke tekens. Obsessioneel speelt hij verstoppertje om zijn zogezegde domheid te camoufleren, een kwelling van onmacht en schaamte die afstraalt op de lezer.
Met Het geschenk bewijst Fitzek dat hij de kneepjes van het vak beheerst. Als geen ander verstaat hij de kunst om zijn lezers om de haverklap op het verkeerde been te zetten met misleidende perspectiefwisselingen en een lawine aan verrassende plotwendingen. Dat hij tegelijk getuigt van maatschappelijk engagement is een mooi surplus. Het originele dankwoord in geheimtaal verdient een speciale vermelding.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Karla De Greeve
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
