De maakbaarheid van ontglippende levens
‘Ze kan zich de inhoud van haar woede herinneren. Die ligt voor haar uitgespreid als kleren die uit een overvolle koffer zijn gevallen. Maar de koffer zelf is weg. Net als de bestemming waarvoor ze hem gepakt heeft.’
De Engelse auteur Howard Jacobson brak op 68-jarige leeftijd door met De Finklerkwestie, waarmee hij in 2010 de Man Booker Prize won. Humor en Brits-Joodse karakters vormen een constante in zijn oeuvre.
In Leef een beetje! voert hij twee 90-plussers op. Shimi Carmelli is halfjoods en onthoudt alles, hoewel hij wenst te vergeten. Sinds hij de jongenshel binnentuimelde op de dag dat de Tweede Wereldoorlog voor hem uitbrak, leeft hij in een ‘altijd durend nu van schaamte’ en is hij uit op ‘een leven ontdaan van alle overbodigheid, onderlinge aandacht en werkwoorden’.
‘Alleen de illusie van volkomenheid kan de gruwel van het leven aan het zicht onttrekken.’
Een obsessieve aandacht voor zijn uiterlijke verschijning biedt hem houvast en hij ligt als showfiguur goed in de markt bij Noord-Londense weduwen. Maar wat moet hij met al die aandacht, hij die het liefst verdwijnt ‘diep, diep in het eenzame donker’?
Beryl Dusinbery lijkt in alles Shimi’s tegenpool. Ze is de excentrieke prinses die zoals Scheherazade aan het woord moet blijven om haar leven te behouden (‘Sch… Schh… Schhh… je weet wel wie’). Nu schieten woorden tekort en leeft ze met de constante vrees dat alles wat ertoe doet haar ontglipt.
Van zodra zulke tegengestelde karakters elkaar kruisen moet dit wel tot vuurwerk leiden, maar voordat het zover komt, ontvouwen de complexe levensverhalen van Beryl en Shimi zich beurtelings in korte hoofdstukjes. De auteur vertelt vanuit het perspectief van de twee protagonisten. Een grappige vondst is dat hij één keer ingrijpt als alwetende verteller, hij verbetert Beryl omdat ze haar aantrekkingskracht op mannen verkeerd inschat.
De eclectische stijl laat zich niet onder een noemer vangen. De vele dialogen lijken bedrieglijk luchtig. Bedrieglijk omdat het vaak verdoken monologen zijn. Beryl luistert nooit, ze trakteert haar zonen op tirades over de Britse (partij)politiek en strooit rake oneliners uit naar haar buitenlandse verzorgsters. De gesprekken die Shimi voert blinken uit in onechtheid, blind als hij is voor de ander.
Thema’s die zijdelings aan bod komen bevorderen de overzichtelijkheid niet. We noteren aftakeling, culturele toe-eigening, feminisme, klassenverschillen en politiek. De auteur lardeert zijn verhaal met erudiete beschouwingen en onverbloemde maatschappijkritiek. En wat te denken van ingewikkelde woorden zoals ‘frenologie’ en ‘cartomantie’ of mythologische verwijzingen waarvan de betekenis enkel doordringt als je enigszins vertrouwd bent met de achtergronden?
Uit metaforen die langskomen om het gevoel van onmacht bij verloren herinneringen tastbaar te maken, is een mooie bloemlezing te distilleren.
Maar je kan er niet naast kijken: de dood loopt overal als een rode draad doorheen met Beryls herhaaldelijk terugkerende doodsborduursels vol cynische poëzie die naar de dood verwijst. Elke bladzijde ademt de dood zonder bijhorende zwaarwichtigheid. Beryls schaamteloze verslagen over de zielige manier waarop haar echtgenoten het tijdelijke met het eeuwige verwisselden zijn hilarisch.
‘Mannen hebben alleen de dood voor ogen en luisteren uitsluitend naar het verleden.’
Van zodra Beryl en Shimi elkaar tegenkomen verandert de toon, ze brengen hun aarzelende relatie op gang met uitgebreide conversaties; verbale steekspelletjes, die aanvankelijk gekunsteld overkomen. Maar ze helpen elkaar en het is hartverwarmend om te ervaren hoe hun authenticiteit mondjesmaat komt bovendrijven.
Leef een beetje! is door al die invalshoeken een rijkgeschakeerde roman geworden. Strak en doelgericht en tegelijk gedetailleerd met een breed spectrum aan thema’s en stijlen. Uiteindelijk komt alles neer op wat de titel al verwoordt, de voorzichtig optimistische boodschap dat het leven op elk moment een nieuwe wending kan nemen.
En jawel, die bitterzoete, gortdroge humor onder de oppervlakte is de kers op de taart.
‘Maar je moet nooit denken dat je je levensverhaal al kent voordat het ten einde is.’
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Karla De Greeve
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
