Luchtige spielerei met literaire klassiekers
De Franstalig-Belgische Amélie Nothomb groeide op in de Verenigde Staten en een reeks Aziatische landen. Als twintiger woonde en werkte ze een tijdje in Japan. Eenzaamheid en vervreemding van de buitenstaander zijn terugkerende thema’s in haar oeuvre. Sinds ze in 1992 debuteerde met Hygiëne van de moordenaar, levert ze jaarlijks een nieuwe roman af. Les aérostats is nummer 29, Marijke Arijs verzorgde de Nederlandse vertaling.
De negentienjarige Ange studeert Romaanse filologie in Brussel en heeft nauwelijks contact met medestudenten. Een rijke zakenman huurt haar in om bijlessen literatuur te geven aan zijn zestienjarige zoon Pie. De jongen heeft een hekel aan lezen en een passie voor wapens en zeppelins. Toch krijgen ze een speciale band. Daarnaast is er Dominique, een vijftigjarige docent die voor Ange valt omdat ze hem doet denken aan de tijdloze jonge actrices uit de films van Eric Rohmer.
Ange, die als ik-persoon haar zielenroerselen toevertrouwt aan de lezer, belichaamt naar alle waarschijnlijkheid het alter ego van de jonge Nothomb. De auteur studeerde ook filologie in Brussel en was er actief als repetitor.
Is het geloofwaardig dat Pie, die nooit een boek heeft aangeraakt, plotsklaps verlost is van zijn dyslexie na het lezen van Le Rouge et le Noir (Stendhal) en dat hij daarna zonder verpinken de Ilias (Homerus) op één avond uitleest en voorziet van slimme commentaren? Neen dus, de personages in dit verhaal zijn nu eenmaal ondergeschikt aan een hoger doel. De auteur gebruikt ze als instrument om aan te tonen dat de handleiding voor het leven te vinden is in de literatuur en kiest daarbij resoluut voor oudere klassiekers. Stendhal, Homerus, Kafka en Dostojewski zijn klinkende namen, maar Raymond Radiguet is bijvoorbeeld minder bekend in het Nederlands taalgebied. Omdat romanpersonages en hun strubbelingen tijdens de discussies geciteerd worden zonder verdere duiding, is de lezer aangewezen op opzoekwerk. Tenminste, als je wilt doorgronden hoe deze boeken het leven van een zestienjarige eenzaat kunnen veranderen.
Je verwacht dat het bij een dergelijke spielerei met literatuur een elitaire richting uitslaat. Niet bij Nothomb, ze schrijft helder en lichtvoetig in een aaneenschakeling van korte hoofdstukjes. Tijdens levendige gesprekken kaatsen de spitse replieken tussen Ange en haar pupil op en neer. Pie komt met zijn onbevangen, jeugdige blik tot inzichten, die de klassiekers in een nieuw perspectief plaatsen. Het onderstreept hun tijdloze karakter. Maar Pie is geen doorsnee puber, hij praat zoals een jongeling uit vervlogen tijden. En Ange lijkt op de prinses van Clèves, bruusk gekatapulteerd naar de eenentwintigste eeuw. De nevenpersonages blijven hangen in karikaturen, waarbij de excentrieke ouders van Pie de kroon spannen. Nothomb doet niet aan sfeerschepping en metaforen. Wanneer Ange door Brussel struint moeten we het stellen met een opsomming van straatnamen of een zinnetje zoals 'De drukte van de straten maakte me dronken.'
Roept de pubertijd een halt toe aan het echte leven? Die vraag dook al op in haar debuutroman en ook hier brengt Nothomb deze thematiek in stelling. Ange en Pie verlangen naar een authenticiteit die je in de loop van 'die helse puberteit' definitief dreigt te verliezen. Ook Dominique vertoeft met zijn fascinatie voor kindvrouwtjes in een gelijkaardig straatje. Geen ode aan de onschuld, maar aan een pure, ideale staat van zijn, ontdaan van het juk dat de volwassen wereld ons oplegt. Conventies en moraal zijn niet van tel in dit kinderlijk universum. Welkom in de surrealistische sprookjeswereld van Nothomb, enigszins naïef en wereldvreemd, tegelijk compromisloos wreed en meedogenloos.
Nothomb borduurt voort op gekende stokpaardjes uit eerdere romans en bevestigt opnieuw een hang naar buitenissigheid en zwarte humor. Spijtig dat het flinterdunne verhaal fragmentarisch en gekunsteld aandoet. Een gebrek aan diepgang en de slordige ontknoping degraderen Luchtschepen tot een vermakelijk, maar vluchtig tussendoortje.
'Jong zijn is een kunst, het kost tijd om het onder de knie te krijgen. Vele jaren later ben ik eindelijk jong geworden.'
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Karla De Greeve
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
