Sprankelende mix van feiten en fictie
Jonathan Coe (Groot-Brittannië, 1961) staat bekend om romans als Het moordend testament (1994) en De Rotters Club (2001). Hij stelt in de jaren negentig twee biografische fotoboeken samen over iconische acteurs, met name Humphrey Bogart en James Stewart. In Meneer Wilder en ik (vertaald door Otto Biersma) spreidt hij zijn liefde voor het witte doek verder tentoon. Meneer Wilder is niemand minder dan de legendarische filmregisseur Billy Wilder (1906 – 2002), bekeken door de ogen van Calista, een fictief personage.
In films van Billy Wilder, zoals Sunset Boulevard of Double Indemnity, blikt een verteller in een penibele situatie terug naar hoe het zover gekomen is. In een flashback ontrollen de gebeurtenissen zich naar de vooropgestelde dramatische ontknoping. Coe bouwt zijn verhaal op een gelijkaardige manier op. In de openingsscène vertelt Calista hoe ze in 2013 in Londen op een roltrap staat, waar ze een moeder met haar dochtertje observeert. Dit ‘schattig tafereel’ overspoelt haar met een overweldigend gevoel van verlangen en verlies. Calista is 57 jaar, haar volwassen dochters hebben haar niet meer nodig en ze is uitgerangeerd in haar werk als filmcomponist. Vol weemoed denkt ze terug aan de zomer van 1976, toen ze op 21-jarige leeftijd vanuit Athene vertrok voor een rondreis door Amerika. In Los Angeles maakt ze door een ongelooflijk toeval kennis met Billy Wilder en zijn scenarist Iz Diamond. Een zomer later huurt Wilder haar in als Griekse tolk op de filmset van Fedora in Corfu, aansluitend vergezelt ze de filmploeg naar München en Parijs.
Wilder oogst midden jaren zeventig nog altijd bewondering voor zijn oude meesterwerken, maar voelt zich ingehaald door ‘die jochies met baarden en een zoomlens’. Dit is hoe hij de nieuwe generatie filmregisseurs typeert (denk aan Coppola, Scorsese en Spielberg). Hij is een glorie op zijn retour, die een film draait over vergankelijkheid en de tragiek van het ouder worden, maar zijn ongebreidelde levenslust en humor houden hem overeind. Hij wil de harde werkelijkheid niet rauw op het dak laten komen van de argeloze bioscoopbezoeker, die nood heeft aan lichtpuntjes om aan de zwaarte van het leven te ontsnappen. Wilder is van Joodse komaf en verloor tijdens WOII zijn hele familie in de concentratiekampen. Vruchteloze pogingen om zijn moeder na de oorlog terug te vinden hebben hem als mens en regisseur getekend. Coe last hierover een opvallende passage in, neergepend als een scenario met gedetailleerde regieaanwijzingen. De kille, zakelijke neerslag maakt dit onderdeel des te aangrijpend.
‘Toen ik die film zag... die beelden... de beelden van de kampen, de vernietigingskampen. Ze waren zo levensecht. Weet je wat ik op dat moment deed? Ik keek niet langer naar de acteurs. Ik keek naar alle figuren op de achtergrond. Het voelde alsof ik keek naar... het gebeuren zelf, terwijl het gaande was, en het drong tot me door dat ik nog steeds zocht naar haar. Ik keek nog steeds of zij daar ergens was.’
Voor wie zich wil verdiepen in leven en werk van Billy Wilder is deze roman een prima startpunt, De auteur heeft zich grondig gedocumenteerd en vermeldt zijn bronnen in een bibliografie en voetnoten. Wilder en Diamond worden met mededogen neergezet. Maar de fictie zorgt voor een extra dimensie. Calista en haar onbevangen naïviteit plaatsen de gesprekken met authentieke anekdotes, quotes en gevatte replieken in een tijdloze context. Ze houden haar een spiegel voor als ze er 36 jaar later nostalgisch aan terugdenkt, zelf aanbeland op een keerpunt in haar leven.
Coe schrijft met een vanzelfsprekend gemak in een ongedwongen, vloeiende schrijfstijl en meeslepende verteltrant. De talrijke dialogen zijn doorspekt met ironie en droge, situationele humor. Calista verwijst in haar relaas graag naar personages en scènes uit films, die de rol overnemen van metaforen. Er figureren beroemdheden, waar Wilder liefdevol de draak mee steekt, zoals Al Pacino die overal ter wereld in restaurants vraagt om een hamburger. Is het geloofwaardig dat een kinderlijke Calista de kans krijgt om aan hoofdrolspeler William Holden haar encyclopedische kennis over zijn filmrollen te etaleren? Om het met de gevleugelde woorden van Iz Diamond te zeggen: ‘Waarom ook niet?’
Meneer Wilder en ik is een subtiele, suggestieve, melancholische roman, met een snuifje melodrama en bitterzoete komedie. Kortom, een hommage aan al die filmklassiekers van Billy Wilder. En het prikkelt de goesting om zijn films te (her)bekijken.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Karla De Greeve
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
