Moderne variatie op een klassieke film noir

Ons huis (2020) was een beklemmende pageturner, waarin Louise Candlish een inventief psychologisch spelletje speelt met haar lezers. De hamvraag is of de Engelse auteur dit huzarenstukje nog eens overdoet met The Other Passenger, in het Nederlands omgedoopt tot Nieuwe vrienden. René van Veen stond ook deze keer in voor de vertaling.

Jay en Clare naderen de vijftig. Clare werkt voor een vastgoedmakelaar, terwijl Jay een lucratieve job heeft laten schieten om in een koffiebar aan de slag te gaan. Dit maakt hem financieel afhankelijk van zijn vriendin, die de dure Londense villa waarin ze wonen van haar ouders heeft gekregen. In januari 2019 raakt het koppel bevriend met Kit en Melia, een aantrekkelijk jong stel. Ondanks het grote leeftijdsverschil klikt het en de mannen spreken af om dagelijks samen met de waterbus naar hun werk te pendelen. Maar omdat Jay zich onweerstaanbaar aangetrokken voelt tot Melia – de obligate femme fatale - blijven de gevolgen niet uit.

Op 27 december 2019 neemt Jay ’s morgens de boot en stelt vast dat Kit nergens te bespeuren is. Aan wal wordt hij onderschept door twee politierechercheurs. Melia heeft Kit als vermist opgegeven en Jay is de laatste persoon met wie hij werd gezien. Hij houdt zijn onschuld staande en omdat de rechercheurs hem vragen hoelang hij Kit al kent, doet hij zijn relaas, dat start bij hun kennismaking een jaar geleden.

Jay is doorlopend aan het woord in de ik-persoon. Het is vermakelijk toeven in het hoofd van deze arrogante opportunist, die zichzelf graag slim en authentiek neerzet ten koste van anderen. De overige personages leren we kennen zoals hij hen ervaart en het lijkt erop dat iedereen wel iets te verbergen heeft. Jay kiest natuurlijk zelf wat hij kwijt wil aan zijn toehoorders. Probeert hij de boel te belazeren? Wordt hij zelf misleid? Of een combinatie van beiden?

Op een intelligente manier verweeft Candlish popsongs en films in het verhaal en via snedige dialogen en scherpe observaties neemt ze marketingjargon, hashtags en de schadelijke sociale media op de korrel. Er passeren ook cynische grappen die de generatiekloof illustreren. Tegenover de zogenaamde Generatie X, die gedoemd is om ouder te worden in een ongunstige markt, waar vijftig het nieuwe zeventig is, staan de millennials, die gewend zijn om alles op een presenteerblaadje te krijgen en zich tekortgedaan voelen als dat niet gebeurt. Maar de auteur laat tegelijk doorschemeren hoe moeilijk jonge twintigers het vandaag hebben om het hoofd financieel boven water te houden en tegemoet te komen aan de enorme sociale druk om koste wat kost succesvol te zijn.

Het verhaal vordert langzaam met sprongetjes tussen heden en verleden, die eindigen zodra beide tijdlijnen samenvallen. Tergend traag komt de spanning op gang, met plotwendingen die bochtiger lijken dan de Theems. Die iconische rivier krijgt een centrale rol toebedeeld en ziet er altijd weer anders uit, nu eens met een ‘zilveren gloed onder de lichtgevende witte hemel in de vroege ochtend’, dan weer neemt ‘de door de felle bootlampen verlichte rivier de kleur aan van een Americano’. In deze sfeerschepping is de symboliek van personages die zich letterlijk en figuurlijk in onrustig vaarwater bevinden niet ver te zoeken en schijnbaar onbenullige details bevatten aanwijzingen, die de aandachtige lezer helpen om de ingewikkelde puzzel te ontrafelen.

In haar nawoord vermeldt Candlish dat ze zich liet inspireren door een film noir klassieker van Billy Wilder uit 1944, waarvan we de titel niet verklappen. Voor wie deze film gezien heeft, gaat er al lezend mogelijk een belletje rinkelen. Blijf je liever in het ongewisse, lees het nawoord dan niet vooraf. Toch hoeft deze voorkennis je leesplezier niet te vergallen, want de auteur voorziet de herkenbare plot alsnog van een originele draai. En net zoals Ons huis rondt ze ook Nieuwe vrienden af met een vette knipoog.