Een verborgen geschiedenis die beklijft
Jaap Robben (1984) heeft er al een zestal jeugdboeken opzitten, als in 2014 zijn succesvolle debuutroman Birk verschijnt. Een verfilming is in de maak. Met Schemerleven levert de Nederlandse auteur zijn derde roman voor volwassenen af.
'Op iedere bladzijde komen we subtiele pareltjes van zeggingskracht tegen.' – Recensent Karla
De 81-jarige Frieda Tendeloo komt na het onverwachte overlijden van haar man plotsklaps in een verzorgingstehuis terecht. In deze onbekende omgeving rouwt ze over alles wat ze kwijt is en borrelen als vanzelf herinneringen uit een ver weggemoffeld verleden op. We keren samen met Frieda terug naar maart 1963, het jaar waarin De Waal voor het laatst dichtvriest. Op de bevroren rivier kruist ze het pad met Otto Drehman en raakt tot over haar oren verliefd. Otto voelt zich ook aangetrokken tot de jonge vrouw, maar hij is een getrouwde man en de hel breekt los zodra Frieda een kindje verwacht. Zestig jaar lang heeft ze over die pijnlijke episode gezwegen, gedwongen om de 'schande' uit te wissen en haar leven verder te zetten. Nu is het moment aangebroken om eindelijk op zoek te gaan en het trauma te verwerken.
De korte hoofdstukjes wisselen af tussen vroeger en nu. Dankzij die verspringingen in de tijd, bouwt de auteur spanning op en leidt hij de lezer naar een aangrijpende climax. Hij verweeft de belevenissen van de jonge en oudere Frieda tot een coherent geheel en zet haar meervoudige stem geloofwaardig neer, in klankkleuren die variëren tussen de degelijke Elfrieda, de volwassen Ida en het vrijgevochten Ietje.
Er staat geen woord te veel of te weinig in deze fijngevoelige, goed gedoseerde vertelling. Robben rijgt de mooie zinnen aan elkaar. Op iedere bladzijde komen we subtiele pareltjes van zeggingskracht tegen, of het nu gaat om aangename mijmeringen over de onstuimige verliefdheid, warme ervaringen met haar begripvolle echtgenoot of wanhopige beschouwingen rond eenzaamheid en verlies. Tegelijk tonen de scènes meer dan de expliciete verwoordingen en wordt de diepere betekenis van schijnbaar onbenullige details uit het heden pas duidelijk zodra we het volledige verhaal kennen. Zo vertegenwoordigt de nachtvlinder, die de eerste avond in het verzorgingstehuis aan het vensterraam fladdert, een beladen symboliek. Dat geldt eveneens voor de lidcactus die Frieda thuis moest achterlaten. Al sinds 1963 bloeit hij elke december opnieuw. Door twijgjes te stekken, verhuist ze overal stukjes van een verloren leven met zich mee. Dergelijke alledaagse taferelen maken de gemoedstoestand van Frieda tastbaar.
De verzwegen schaduw van het verleden zorgt ook voor communicatiestoornissen met haar dierbaren. In levensechte dialogen reageert ze ineens zonder aanwijsbare redenen kribbig of agressief, bijvoorbeeld wanneer een blije schoondochter bijzonderheden over haar zwangerschap wil delen of ten aanzien van een verpleger die haar gezicht met een washandje bedekt.
'Zijn handen waren gewend om vlinders vast te houden, resoluut en zonder de vleugeltjes te beschadigen.'
De schuchtere liefde met Otto brengt tedere, zintuiglijke passages voort. Ze ontdekken elkaar behoedzaam, terwijl het bestaan van die 'andere vrouw' hun idylle overschaduwt. Maar het relaas van Frieda roept in de eerste plaats verontwaardiging en kwaadheid op over het gebrek aan mededogen waarmee ongehuwde, zwangere vrouwen te kampen hadden en hoe ze uit de maatschappij verstoten werden. Het harde stigma dat Frieda treft is lijfelijk voelbaar, als ze er uiteindelijk helemaal alleen voorstaat met een zwangerschap die aanvoelt als een strop om de nek.
Schemerleven legt een verborgen geschiedenis bloot. Jaap Robben geeft via de intieme getuigenis van Frieda een krachtige stem aan al die clandestiene moeders die hun verhaal jarenlang moesten doodzwijgen.
'Maar altijd, altijd bleven er die twee voetjes.'
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Karla De Greeve
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
