Een verborgen geschiedenis die beklijft
Jaap Robben (1984) heeft er al een zestal jeugdboeken opzitten, als in 2014 zijn succesvolle debuutroman Birk verschijnt. Een verfilming is in de maak. Met Schemerleven levert de Nederlandse auteur zijn derde roman voor volwassenen af.
'Op iedere bladzijde komen we subtiele pareltjes van zeggingskracht tegen.' – Recensent Karla
De 81-jarige Frieda Tendeloo komt na het onverwachte overlijden van haar man plotsklaps in een verzorgingstehuis terecht. In deze onbekende omgeving rouwt ze over alles wat ze kwijt is en borrelen als vanzelf herinneringen uit een ver weggemoffeld verleden op. We keren samen met Frieda terug naar maart 1963, het jaar waarin De Waal voor het laatst dichtvriest. Op de bevroren rivier kruist ze het pad met Otto Drehman en raakt tot over haar oren verliefd. Otto voelt zich ook aangetrokken tot de jonge vrouw, maar hij is een getrouwde man en de hel breekt los zodra Frieda een kindje verwacht. Zestig jaar lang heeft ze over die pijnlijke episode gezwegen, gedwongen om de 'schande' uit te wissen en haar leven verder te zetten. Nu is het moment aangebroken om eindelijk op zoek te gaan en het trauma te verwerken.
De korte hoofdstukjes wisselen af tussen vroeger en nu. Dankzij die verspringingen in de tijd, bouwt de auteur spanning op en leidt hij de lezer naar een aangrijpende climax. Hij verweeft de belevenissen van de jonge en oudere Frieda tot een coherent geheel en zet haar meervoudige stem geloofwaardig neer, in klankkleuren die variëren tussen de degelijke Elfrieda, de volwassen Ida en het vrijgevochten Ietje.
Er staat geen woord te veel of te weinig in deze fijngevoelige, goed gedoseerde vertelling. Robben rijgt de mooie zinnen aan elkaar. Op iedere bladzijde komen we subtiele pareltjes van zeggingskracht tegen, of het nu gaat om aangename mijmeringen over de onstuimige verliefdheid, warme ervaringen met haar begripvolle echtgenoot of wanhopige beschouwingen rond eenzaamheid en verlies. Tegelijk tonen de scènes meer dan de expliciete verwoordingen en wordt de diepere betekenis van schijnbaar onbenullige details uit het heden pas duidelijk zodra we het volledige verhaal kennen. Zo vertegenwoordigt de nachtvlinder, die de eerste avond in het verzorgingstehuis aan het vensterraam fladdert, een beladen symboliek. Dat geldt eveneens voor de lidcactus die Frieda thuis moest achterlaten. Al sinds 1963 bloeit hij elke december opnieuw. Door twijgjes te stekken, verhuist ze overal stukjes van een verloren leven met zich mee. Dergelijke alledaagse taferelen maken de gemoedstoestand van Frieda tastbaar.
De verzwegen schaduw van het verleden zorgt ook voor communicatiestoornissen met haar dierbaren. In levensechte dialogen reageert ze ineens zonder aanwijsbare redenen kribbig of agressief, bijvoorbeeld wanneer een blije schoondochter bijzonderheden over haar zwangerschap wil delen of ten aanzien van een verpleger die haar gezicht met een washandje bedekt.
'Zijn handen waren gewend om vlinders vast te houden, resoluut en zonder de vleugeltjes te beschadigen.'
De schuchtere liefde met Otto brengt tedere, zintuiglijke passages voort. Ze ontdekken elkaar behoedzaam, terwijl het bestaan van die 'andere vrouw' hun idylle overschaduwt. Maar het relaas van Frieda roept in de eerste plaats verontwaardiging en kwaadheid op over het gebrek aan mededogen waarmee ongehuwde, zwangere vrouwen te kampen hadden en hoe ze uit de maatschappij verstoten werden. Het harde stigma dat Frieda treft is lijfelijk voelbaar, als ze er uiteindelijk helemaal alleen voorstaat met een zwangerschap die aanvoelt als een strop om de nek.
Schemerleven legt een verborgen geschiedenis bloot. Jaap Robben geeft via de intieme getuigenis van Frieda een krachtige stem aan al die clandestiene moeders die hun verhaal jarenlang moesten doodzwijgen.
'Maar altijd, altijd bleven er die twee voetjes.'
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Karla De Greeve
Gesponsord
Aan het lot kun je niet ontsnappen ... of wel?
Intermezzo is een prachtige roman over broers en geliefden, van dé literaire stem uit Ierland.
Door de late middeleeuwen letterlijk aan te raken blaast Van Loo ons verre verleden meer dan ooit nieuw leven in.
Een ode aan de Hollandse keuken en de smaak van thuis.
Meer dan 200 recepten voor de kerstdagen.
Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Het leukste cadeau voor iedereen: lol verzekerd!
Toine Heijmans neemt zijn lezers mee naar de uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis.
Een roman over iemand die floreert als onderzoeker, maar zich het comfortabelst voelt als ze zelf in de schaduw blijft
In Lijtje deelt Harmen van Straaten ontroerende, grappige en herkenbare verhalen over zijn dementerende moeder.
De schitterende beelden en poëtische teksten vertellen het verhaal van een bijzondere vriendschap, tussen het meisje en de drie dieren.
Een magisch coming-of-age-verhaal over een jongen die zijn eerste weekend zonder zijn ouders doorbrengt. . . en een leeuw die op hem komt passen.
Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Deze nieuwe fase kan er een zijn van vreugde, vervulling en verdieping.
De Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
De auteur van Het meisje in de trein is terug! Ligt de waarheid op het eiland begraven?
Kenia, 1926. De jonge Ivy staat voor grote uitdagingen. Ondertussen is Ranjana, een jonge Indiase vrouw, op de vlucht.
Een nieuwe, inclusieve geschiedenis van het vroegst bewoonde continent van de wereld.
Een prachtig overzicht van de liefdespoëzie, van de vroege middeleeuwen tot nu
Hoe kunnen we ons een weg banen door dit alles?
Drie jaar geleden overleed haar beste vriendin, en sindsdien staat Erins leven stil.
Kenia, 1910. Als de jonge Ivory meereist met haar vader op safari, wordt ze onmiddellijk verliefd op het land en de natuur
