Knappe intriges, wisselvallige spanning

Het tijdsframe is in tal van varianten voor cineasten en misdaadauteurs een beproefd element om de spanning in een verhaal te verhogen. Het is de tijdspanne waarbinnen iets vreselijks staat te gebeuren als er niet snel wordt ingegrepen. In de reeks '24' (zowel tv-afleveringen als boeken) is het tijdsframe zelfs tot formule verheven. De helden hebben precies 24 uur de tijd om sadistische moorden, ontploffende bommen of aanslagen op steden te voorkomen. Ook de Zuid-Afrikaanse schrijver Deon Meyer bedient zich graag van het tijdsframe. Zo heeft zijn inspecteur Bennie Griessel in zijn bekroonde boek 13 uur slechts 13 uur de tijd om een verdwenen rugzaktoeriste terug te vinden, om twee moorden op te lossen en een complot te ontrafelen dat een bedreiging vormt voor het hele land. In Meyers nieuwste boek, 7 dagen, moet Cape Town-detective Bennie Griessel binnen 7 dagen de moordenaar van de mooie advocate Hanneke Sloet opsporen en arresteren. Het is een cold case, zonder bewijs, verdachten of motief. Een anonieme sluipschutter wil de zaak heropend hebben en dreigt de South African Police Services elke dag een politieagent neer te schieten, tot het moment dat de moordenaar achter slot en grendel zit.

Voorwaarde voor het effectief gebruik van een tijdsframe is dat de dreiging substantieel is, zoals in The Taking of Pelham One Two Three (John Godey), waarin een crimineel dreigt elke minuut een treinreiziger te vermoorden als er binnen het uur geen 10 miljoen dollar wordt betaald. Of zoals in Explosief (Robert Crais), waarin een schurk elke dag bomexperts opblaast met behulp van boobytraps. Een andere voorwaarde is dat de held niets anders aan zijn hoofd moet hebben dan het voorkomen van een nieuwe gruweldaad. In een race tegen de klok moet hij de tikkende tijdbom ontmantelen.

Het moet gezegd dat Deon Meyer in 7 dagen vrij losjes omgaat met de wetten die gelden voor een tijdsframethriller. In de eerste plaats is de dreiging beperkt omdat de sluipschutter uitsluitend probeert de benen van de agenten te raken en direct levensgevaar ontbreekt. In de tweede plaats is Bennie meer bezig met zijn zorgelijke privéleven dan dat hij alles op alles zet om de gevaarlijke sluipschutter te vangen. Daarmee wordt zowel de kracht als het zwak van het boek aangegeven. Deon Meyer legt de nadruk op de verwikkelingen rond de kleurrijke politieman Bennie Griessel. Hij is een gescheiden man van 45, die lijdt aan een posttraumatische stressstoornis nadat hij geconfronteerd werd met de moord op een vijfjarig meisje. Het heeft een alcoholist van hem gemaakt. Ook al staat hij nu tweehonderd dagen droog, toch moet hij constant vechten tegen de aandrang zich te bezatten. Daarnaast is zijn vriendin, de depressieve zangeres Alexa, eveneens alcoholiste en een constante bron van zorgen voor hem. Verder heeft Bennie moeite met het betalen van alimentatie aan zijn ex-vrouw Anne en kosten zijn studerende kinderen hem handenvol geld. Bennie voelt zich dan ook zowel privé als in zijn werk een onmachtige loser. Hij snapt niets van sociale media en de moderne technologie en heeft dan ook het idee dat zijn collega’s hem op alle fronten aftroeven.

Deon Meyer zet Bennie en de andere personages diepmenselijk neer. Met groot psychologisch inzicht beschrijft hij hun pogingen om hun werk zo goed mogelijk te doen en tegelijkertijd de demonen uit hun privélevens te bevechten. Dat een boek, waarin de nadruk wordt gelegd op de psychologie van de personages, geen spetterende actieroman is, zal duidelijk zijn. 7 Dagen kent twee onderzoeken en twee verhaallijnen. Het eerste onderzoek betreft de moord op de sexy advocate die in haar flat met een mes is neergestoken. Als men naaktfoto’s van haar aantreft, vermoedt men dat zij een geheim leven leidde. Dat is het onderzoek waar Bennie zich grotendeels mee bezig houdt terwijl zijn superieuren en de pers hem in de nek zitten. Het andere onderzoek moet de politie op het spoor brengen van de sluipschutter, een godsdienstfanaat die continue dreigmails met Bijbelspreuken naar de politie en de pers stuurt. Hier is Bennie’'s collega, de voluptueuze vrouwelijke Zoeloe-rechercheur Mbali Kaleni mee belast.

Het zijn onderzoeken volgens het boekje en de lezer krijgt een goed inzicht in de procedures en handelingen van de Zuid-Afrikaanse politie, inclusief de ongemakkelijke raciale verhoudingen binnen het corps.

Halverwege het boek verandert de politieroman pur sang in een financiële thriller. De vermoorde advocate Hanneke Sloet blijkt als tussenpersoon een sleutelrol gespeeld te hebben bij een hoogst bedenkelijke zakendeal, waarmee haar kantoor tientallen miljoenen kon verdienen. Deon Meyer heeft overduidelijk flink wat research moeten plegen om de ingewikkelde financiële wereld te kunnen doorgronden. Maar hij is er 100 procent in geslaagd om in eenvoudige taal de werking van trustees, pensioenfondsen, banken, projectontwikkelaars en dwarsverbanden met politiek en onderwereld aan de lezer duidelijk te maken. Een prestatie op zich.

7 Dagen is dan ook een goed boek, in een relatief kalm tempo verteld. Mooi helder proza, knappe structuur en intriges, verrassende wendingen. Als keizer van de achtergrondinformatie becommentarieert Deon Meyer uitvoerig situaties en locaties en dat levert een fraai panoramisch beeld op van het moderne Zuid-Afrika met alle mooie en lelijke kanten. Alleen het tijdsframe dat moet zorgen voor vaart en spanning, is niet consequent uitgewerkt. De spanningsboog is ronduit wisselvallig. Er wordt enkele malen in de tekst gezegd dat het om een race tegen de klok gaat, maar dat gevoel wordt nergens op de lezer overgebracht. Voeg daaraan toe dat de ontknoping een weinig geloofwaardige 'schrijftafeloplossing' is en het wordt duidelijk dat 7 dagen niet het beste boek van Meyer is. Maar, de man kan schrijven als weinig anderen, dus goed is het natuurlijk wel. Gewoon héél goed.