Een bijzonder geraffineerde misdaadroman

Caïro, 1981. Liz Markham, een ongehuwde moeder van Engelse komaf loopt radeloos over de drukste markt van Caïro. Ze is haar vierjarige dochtertje Alice kwijt. Het kleine blonde meisje is nergens te bekennen. Niemand heeft haar gezien. In wanhoop richt Liz zich tot de politie die nauwelijks aandacht heeft voor haar verhaal. Getekend voor het leven keert de moeder, na een vruchteloze zoektocht, terug naar Londen. Dat is in het kort het benauwende en zeer filmisch beschreven begin van De donkere straten van Caïro, de debuutroman van Parker Bilal (pseudoniem van de Soedanees Jamal Mahjoub).

In het volgende hoofdstuk verplaatst de actie zich naar het jaar 1998 waar we kennis maken met Makane, een Soedanese vluchteling die vroeger in zijn eigen land politie-inspecteur was. Hij woont aan de oever van de Nijl op een 'awama' (een armoedig en fragiel bouwwerk van triplex dat op een roestig ponton is gespijkerd). Als privédetective verdient hij een karig belegde boterham, terwijl zijn leven, als politiek vluchteling, aan een zijden draadje hangt. Op een dag wordt hij ontboden door een van de rijkste Egyptenaren van het land, Saad Hanafi. Deze dubieuze zakenman is o.a. eigenaar van de voetbalclub 'Dream Team'. Zijn sterspeler en oogappel Adil Romario is verdwenen. Hij vraagt Makane zijn voetballer op te sporen.

Tijdens zijn speurtocht ontmoet Makane de uitgemergelde Liz Markham die hem vertelt dat ze al 17 jaar lang elk jaar naar Caïro komt in een poging haar dochter alsnog te vinden. Makane, die zelf zijn vrouw en dochter heeft verloren door het extreme islamitische geweld, leeft met haar mee, maar kan niets voor haar doen. Later treft hij haar aan in een armoedig hotel, gemarteld en op gruwelijke wijze vermoord. Als Makane verder in de zaak van de verdwenen voetballer duikt, blijkt dat deze nauw vervlochten is met die van het vermiste meisje Alice. Zijn speurtocht wordt steeds moeilijker als hij te maken krijgt met islamitische extremisten en leden van de Russische maffia terwijl ook de vijanden uit zijn verleden zich roeren. Maar de arme Makana, kind uit een klein stoffig dorp, nu een permanente vreemde in de miljoenenstad Caïro, rust niet voordat alles is opgelost.

De donkere straten van Caïro is een bijzonder geraffineerde misdaadroman waarin vele mysteries op slimme wijze beetje bij beetje worden onthuld. Maar het boek is meer. Op razend knappe wijze wordt, zonder er de nadruk op te leggen, een tijdsbeeld gegeven van een land dat een grote omwenteling tegemoet gaat. Aan de ene kant is er de Egyptische bevolking die westerse invloeden en materiële geneugtes niet schuwt. Aan de andere kant zijn er de extremisten die in het vakantieoord Luxor een slachting aanrichten en die streven naar een streng islamistische regering. Parker Bilal fileert beide bevolkingsgroepen met een ragfijn mes. Hij laat niets heel van de mensen die hun eigen cultuur verloochenen, maar de islamitische extremisten kunnen evenzeer op zijn weerzin rekenen. Bilal verwerkt deze zaken subtiel, zonder de intentie er een geschiedenisles van te maken. Zijn dosering is in dat opzicht perfect. Mooi is ook dat hij zijn intense liefde voor de regio en de gewone mensen die er leven bijna poëtisch weet weer te geven. Realistisch, zonder opsmuk, maar met gevoel.

Diep in de kern is De donkere straten van Caïro een klassieke hard-boiled detective. De sloeberige privédetective met zijn armzalige kantoor wordt door een rijkaard ingehuurd. Hij moet zich, als eenling, door een web van intriges (en mooie vrouwen) een weg naar de waarheid vechten. Maar Parker Bilal heeft er een 'hard-boiled de luxe' van gemaakt. Hij geeft uitgebreide en prachtige beschrijvingen van de omgeving, de achtergronden van zijn kleurrijke personages en de angstaanjagende situaties. Hij toont aan dat een beschrijvende misdaadroman soms spannender kan zijn dan een thriller die wordt geschreven volgens het principe 'show, don’t tell'. Zijn beeldend vermogen is enorm evenals zijn vermogen om de lezer constant op het verkeerde been te zetten. Daarmee bereikt hij dat de lezer van de eerste pagina tot de laatste aan het boek gekluisterd is.

De donkere straten van Caïro is boeiend in de overtreffende trap. Het boek heeft een geweldige plot, is prachtig geschreven, spannend, realistisch hard, maatschappijkritisch, exotisch, mysterieus en vol zwarte humor. Het heeft, kort gezegd, alles wat een goede misdaadroman moet hebben. Meer zelfs: een super aanwinst voor het genre.