Even spannend als ontspannend
Dat Tomas Ross een fantastisch schrijver is die in de loop van zijn rijke carrière menig prachtwerk de bestsellerlijsten heeft binnengeloodst, is algemeen bekend. Zijn naam is synoniem aan kwaliteit. Reden voor zijn uitgever Cargo om najaar 2013 een fondslijn te lanceren onder de titel 'Tomas Ross Crime'. Ross zelf zal er als 'editor at large' op toezien dat alle thrillers in dit nieuwe fonds een uitgekiende mix zullen zijn van spanning en historische, politieke en/of maatschappelijke themas. De perfecte handleiding voor de toekomstige schrijvers van dit fonds is zonder meer De nachtwaker, het nieuwste boek van Tomas Ross zelf. Hierin worden alle vereiste ingrediënten smaakvol opgediend: spanning, complotten, feiten, fictie, historie, politieke themas en een flinke scheut koningsdrama.
Omdat De nachtwaker is geschreven ter gelegenheid van de heropening van het Rijksmuseum in Amsterdam, is het monumentale gebouw het decor voor een belangrijke verhaallijn. Maar Ross zou Ross niet zijn als hij, als boosaardige 'royaltywatcher en -waakhond', niet een aangenaam stekelige verhaallijn zou hebben toegevoegd rond het door hem verfoeide koningshuis.
De nachtwaker kent twee hoofdverhaallijnen. Een verhaallijn speelt in 1879 en draait om het ongelukkige huwelijk van de 21-jarige Emma met koning Willem III, een zestiger, die twee zonen heeft uit een eerder huwelijk. Hij haat intellectuelen en politici, is onaangenaam in de omgang en dwaalt meer in de bedden van vreemde vrouwen rond dan in de echtelijke sponde. Geen wonder dat Emma lust, liefde en een luisterend oor zoekt bij de sympathieke adjudant Sebastiaan de Ranitz. Als Emma haar dochter Wilhelmina baart, lijkt het dan ook logisch dat De Ranitz de vader is en niet de aan syfilis lijdende Willem III die vrijwel zeker onvruchtbaar is.
De tweede verhaallijn speelt in 2013. Hoofdrolspeelster is de 34-jarige Emma, die in 1978 op de Amsterdamse Wallen te vondeling is gelegd. De jonge prostituee Zwaan ontfermt zich over de kleine Emma. Samen gaan ze in de Sarphatistraat wonen, op een etage in het huis van de oude historicus Nicolaas de Jongste. Als Zwaan omkomt bij een verkeersongeluk, nemen Nicolaas en zijn vrouw de opvoeding van het tienermeisje Emma op zich. Zij wordt later conservator van het Rijksmuseum. Bij de herinrichting van de Cuypersbibliotheek vindt Emma een cahier met twee pentekeningen die haar nieuwsgierigheid wekken. De kunsthandelaar die zij raadpleegt, vertelt dat de twee spotprenten onderdeel zijn van een set van vier tekeningen die de schizofrene prins Alexander aan het eind van de 19e eeuw liet maken om zich te wreken op zijn losbandige vader, Willem III. Een gevaarlijke opdracht omdat eind 19e eeuw op majesteitsschennis hoge straffen stonden.
Kort na Emma's bezoek aan de kunsthandelaar, wordt de man vermoord. Als blijkt dat er meerdere kapers het op de tekeningen voorzien hebben, moet Emma vluchten voor haar leven. Zij blijft echter naspeuringen doen. Zo ontdekt zij dat de tekeningen zouden verwijzen naar enkele goed bewaarde geheimen rond koning Willem III en dat zij tevens een merkwaardige link zouden leggen met Emma van Waldeck Pyrmont, die drie jaar na Willems dood regentes werd. De bewijzen van een echte koningsmoord lijken voorhanden. De vondst van Emma blijkt zelfs in het heden het voortbestaan van het koningshuis in gevaar te brengen en daar worden veel mensen niet blij van.
Zoals altijd is ook De nachtwaker weer een mooi staaltje vakmanschap van Ross. Hij schudt complottheorieën uit zijn mouw als een goochelaar konijnen uit een hoge hoed. En het is allemaal nog geloofwaardig ook. Het perspectief wisselt levendig tussen Emma de Jongste en koningin Emma en de historische sfeertekeningen zijn uitermate beeldend. Ross schuwt de humor niet, prikt regelmatig met spottende spelden grote reputaties en egos (in heden en verleden) aan flarden en daagt de lezer uit na te denken over de vraag welke elementen in zijn verhaal op feiten berusten en welke fictie zijn. Want was Rembrandt in het echt een scharrelaar die de meeste van zijn schilderijen door anderen liet maken en was 'De Nachtwacht' inderdaad een falsificatie? En bleef Willem III in 1885 bij de opening van het Rijksmuseum inderdaad weg omdat hij als protestant de katholieke bouwstijl van architect Cuypers niet kon waarderen?
Hoewel Ross zijn best doet om hoofd en bijzaken van elkaar te scheiden, wordt het de lezer niet altijd gemakkelijk gemaakt. Een labyrint vol zijdelingse verhalen, meerdere intriges, een groot aantal personages, een overdaad aan actuele en historische feiten en een continue wisselen van tijd vereist een goede conditie en ijzeren concentratie van de lezer. Verder scherpt Ross in De nachtwaker zijn reputatie als schrijver van geniale dialogen niet aan, maar spitst hij zich toe op een uitermate beschrijvende vertelstijl. Het geeft Ross weliswaar de ruimte om meer informatie kwijt te kunnen, maar het zorgt ook voor een zekere afstandelijkheid en een versluierende hoeveelheid informatie.
Dat neemt niet weg dat Ross er voor de zoveelste keer in geslaagd is een even spannend als ontspannend boek te schrijven, waarin hij ook nu weer enkele paginas uit onze vaderlandse geschiedenis volledig herschrijft. Speels en spits, intelligent en informatief. Met een gezonde dosis aversie tegen het eeuwenlange gerommel van de leden van het koningshuis. Een ouderwets goede Ross dus. Verfrissend.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Kees de Bree
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
