Nostalgie in Oud Amsterdam

Het is het tijdperk van de thrillers waarin codes, de geheime boodschappen die in schilderijen en andere historische kunstwerken zijn verstopt, een wezenlijk onderdeel uitmaken van het spanningselement. Het is een relatief nieuw genre thriller waarin geschiedenis, kunst, puzzelen, mysterie en spanning kunstig met elkaar worden verweven. Een genre ook waarnaar veel vraag is. Voor de liefhebbers van deze historische crypto(gram) thriller is er sinds kort van eigen bodem De Rembrandtcode van Heuvel & De Waal.

In het Amsterdamse Trippenhuis wordt in het nauwgezet gekopieerde decor van Rembrandt’s schilderij ‘Het feest van Belsassar’ het lijk van een onbekende man aangetroffen. Op de muur staat de mysterieuze tekst “Mene mene tekel urfasin”. Vrijwel gelijktijdig met de vondst van de dode, verdwijnt hoofdcommissaris Marcusse op spoorloze wijze. Hij is hoofdverdachte in de moordzaak. Kriminalist Van Ledden Hulsebosch wordt verzocht de zaak op zich te nemen. Los van zijn vriend, inspecteur Jonathan Saltet, met wie hij ruzie heeft, gaat hij op onderzoek uit. Uitgaande van de Hebreeuwse tekens op ‘Het feest van Belsassar’, leidt het spoor van Amsterdam naar Rembrandt’s geboortestad Leiden. Hier maakt Van Ledden Hulsebosch kennis met vooraanstaande wetenschappers, onder wie Einstein. Naarmate Hulsebosch meer informatie krijgt, neemt het aantal vragen toe: Waren Wetenschap, Maatschappij en Kunst vroeger echt zulke gescheiden werelden? Probeerde Rembrandt toekomstige generaties te waarschuwen voor een grote dreiging voor de mensheid? Waar is commissaris Marcusse? Wie is de moordenaar? Om de antwoorden te vinden moet de Rembrandtcode gekraakt worden. Een niet geringe opgave voor een eenvoudig kriminalist.

Ik ben dol op de sfeer die Heuvel & de Waal oproepen in hun Van Ledden Hulsebosch-verhalen. Het is de kneuterige, sepiakleurige sfeer van het Amsterdam uit de twintiger jaren van de vorige eeuw. Een veranderende stad die door de schilderachtige beschrijvingen van Heuvel & De Waal tot leven komt. De preutse en vormelijke houding van de mensen, hun plechtstatige taalgebruik, de ouderwetse voorwerpen, het is allemaal van een heerlijke braafheid zoals we die kennen uit de verhalen van onze grootouders.

De vaste hoofdpersonen krijgen in deze thriller allemaal wat extra kleur: Commissaris Marcusse blijkt een buitenechtelijke affaire te hebben gehad met een Française, Van Ledden Hulsebosch voelt zich oud en afgeschreven en de jonge inspecteur Saltet,die tijdelijk de taken van de verdwenen commissaris op zich neemt, gedraagt zich arrogant en onverdraagzaam. Leuk voor het verhaal is dat Van Ledden Hulsebosch en Saltet ruzie hebben en weigeren met elkaar te spreken. Dat betekent dat zij beiden op onderzoek uitgaan en beiden oplossingen aandragen voor het ontrafelen van de Rembrandtcode. Omdat Saltet noodgedwongen op zichzelf aangewezen is, ontwikkelt hij voor het eerst eigen initiatief. Dat betekent het einde van hun Laurel & Hardy optredens en tevens een goed uitgangspunt voor de toekomstige avonturen.

In een voorwoord van De Rembrandtcode zegt auteur Dick van den Heuvel dat hij begin 2005 een ets van Rembrandt in handen kreeg met daarop de tekst ADAM TE DAGERAM AMRTET ALGAR ALGASTNA. Diepgaand onderzoek leerde hem dat de Rembrandtcode echt bestaat. Een fantastisch vondst voor de auteurs, maar voor de lezer is het uitsluitend interessant of de roman onderhoudend en spannend is. In dat opzicht hebben de schrijvers het zich moeilijk gemaakt. Hun keuze voor de historische crypto-thriller is een keuze voor een set-up die per definitie gekunsteld is. Het ontneemt de schrijvers de mogelijkheid tot het vertellen van een organisch soepel verhaal. Er moeten te veel taalkundige puzzels uitgelegd worden. Dat gaat soms ten koste van de spanningsboog. Weliswaar weten Heuvel & de Waal de draad steeds weer op te pikken, maar het is soms op het randje.

De Rembrandtcode is een boek dat in het historische Rembrandtjaar 2006 alle eer aandoet aan de Meester aller meesters. Het geeft een duidelijk inzicht in de manier waarop Rembrandt zijn maatschappelijke betrokkenheid vorm gaf in zijn schilderijen. Geschiedenis, wetenschap, Kunst en mysterie zijn op een intrigerende manier met elkaar vervlochten. De plot is goed, de setting is heerlijk nostalgisch en de figuren zijn ontroerend in hun naïviteit. De Rembrandtcode is een aanstekelijk boek en een perfecte stimulans om zelf weer eens naar het museum te gaan en Rembrandt’s schilderijen met eigen ogen te bewonderen.