De schuldige onschuld van Mata Hari
Mata Hari werd in 1876 als Margaretha Geertruida Zelle in Leeuwarden geboren. Op haar 19e trouwde ze met een KNIL-militair, vestigde zich in Amsterdam en kreeg een zoon en dochter. Enkele jaren later vertrok het paar naar Nederlands-Indie waar het zoontje overleed. Dit dieptepunt in haar leven luidde een nieuwe levensfase in. Ze scheidde in 1906 van haar man en vestigde zich als de exotische naaktdanseres Mata Hari (Maleis voor: Oog van de dag oftewel zon) in Parijs. Ze werd al snel beroemd en trad op in Wenen, Monaco, Madrid en de scala van Milaan. Minstens zo fameus was haar levenswandel. Mata Hari deelde het bed met tal van mannen uit de hoogste kringen in ruil voor een flinke bijdrage aan haar luxe levensonderhoud. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was haar roem tanende en verdween al haar geld als sneeuw voor de zon. Vanwege haar intieme omgang met militairen en politici, zowel uit Duitsland als Frankrijk, werd zij verdacht van spionage. In 1917 werd ze in Frankrijk ter dood veroordeeld op beschuldiging van hoogverraad wegens spionage voor de Duitsers. Na haar executie barstte de discussie los of Mata Hari een doortrapte spionne was geweest of een onschuldig slachtoffer van intriges? Was het wellicht zo dat de Franse militaire overheid in haar, een buitenlandse courtisane, een goede zondebok zag voor het falen van het commando aan het front?
In De tranen van Mata Hari volgt Tomas Ross twee verhaallijnen. De ene verhaallijn volgt zeer gedetailleerd en gedocumenteerd de opkomst en ondergang van Mata Hari. Een spectaculaire verhaallijn waarbij onontkoombaar de vraag zich aandient hoe het kwam dat Mata Hari zo immens beroemd kon worden. Ze was niet echt mooi, had een grote neus, een platte boezem en kon niet overdreven goed dansen. Ze was een vrouw die het gewend was dat steenrijke minnaars haar met weelde overlaadden. Seks was voor haar part of the deal. Aandacht en bewondering eveneens. Toen haar optredens later minder gewild waren, kreeg zij het moeilijk. Mede doordat de oorlogshandelingen het haar beletten naar haar villa in Frankrijk te reizen, bleef zij noodgedwongen een tijd in Den Haag waar ze ondermeer een verhouding had met Prins Hendrik. Ze haatte Nederland en adoreerde Frankrijk dat haar beroemd had gemaakt. Van diverse kanten werd haar gevraagd te spioneren, maar of Mata Hari daar ook werkelijk de capaciteiten voor bezat? Velen waagden het te betwijfelen en Tomas Ross al helemaal.
De andere verhaallijn volgt de wederwaardigheden van het fictieve personage Willem Bentinck, een Nederlandse journalist die als correspondent voor het NRC in Parijs werkzaam was. Bentinck werd door een meedogenloze spion gechanteerd en werd een spion tegen wil en dank. Op een bepaald moment raakte zijn leven verweven met dat van Mata Hari.
Tomas Ross is in De tranen van Mata Hari niet alleen op zoek naar de waarheid. Hij schildert tevens een prachtig en kleurrijk beeld van het leven tijdens de oorlog. Alle details zijn ingevuld, van aapjeskoetsiers, dekschuiten en badhuizen tot de toenmalige cryptografie toe. Ondanks de vele personages die de revue passeren is het verhaal kristalhelder. Tomas Ross neemt de lezer op geraffineerde wijze mee langs de Europese hoven, ministeriele vertrekken en de diverse boudoirs van Mata Hari. Hij tekent haar naïviteit en domheid met een ragfijne potloodlijn, haar ijdelheid en erotische aantrekkingkracht met een fors aangezette penseelstreek en haar teloorgang met een dikke kwast waar haar zelfzucht en wanhoop in klodders rode verf vanaf druipt. Nuancerend daar waar nuances nodig zijn, stelling nemend daar waar conclusies gerechtvaardigd zijn. Mata Hari was een vrouw die aanvankelijk manipuleerde en, naarmate haar populariteit minder werd, gemanipuleerd werd. Zij werd het slachtoffer van krachten die groter waren dan zijzelf. Tomas Ross is ervan overtuigd. Tien jaar voordat het gerechtsdossier van de vermeende spionne in 2017 openbaar wordt gemaakt, heeft hij het onderzoek al afgerond. De weerslag is te vinden in De tranen van Mata Hari, een weergaloos boek van een schrijver op eenzame hoogte. Vijf sterren.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Kees de Bree
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
