Het rijke leven van Cicero

Robert Harris (49) was jarenlang politiek verslaggever voor verschillende Engelse kranten en de BBC. Hij reisde lange tijd mee met het Tony Blair-circus en kreeg inzage in de meest vertrouwelijke stukken. Het inspireerde hem tot het schrijven van politiek getinte boeken als Fatherland, Archangel en Pompeii, die stuk voor stuk bestsellers werden. Zijn laatste hoogstandje is Imperium over het intrigerende leven van de Romeinse staatsman Cicero.

De grote kracht van Harris schuilt in de opmerkelijke hoeveelheid research die hij ter voorbereiding van zijn boeken verzet. Voor Imperium heeft hij elke snipper papier die er door en over Cicero geschreven is gelezen. Hij bestudeerde Cicero’s weergaloze toespraken en raakte er diep van onder de indruk. Zijn inspanningen hebben een historische roman opgeleverd die zijn weerga niet kent.

Het verhaal van Imperium is in de ik-stijl geschreven vanuit het gezichtspunt van de oude Tiro, de slaaf, dienaar, secretaris en vriend die Cicero zijn leven lang ter zijde stond. Hij kende alle ambities en gemoedstoestanden van zijn meester en was volkomen loyaal. Tiro’s (auto)biografische verhaal begint ongeveer een eeuw voor Christus, op het moment dat Marcus Cicero nog een arme, onbeduidende maar welbespraakte advocaat was. Al snel blijkt dat Cicero gigantische ambities heeft. Hij wil de heerschappij over de Romeinse staat krijgen. Daartoe probeert hij fysiek sterker te worden, neemt hij lessen in filosofie en debatteren, maakt hij vrienden in de juiste kringen en huwt een welgestelde vrouw waardoor hij hoger op de maatschappelijke ladder komt. Hij bindt de strijd aan met Verres, de corrupte en wrede gouverneur van Sicilië die zijn gevangenissen vol heeft met politieke tegenstanders. Deze strijd beslaat de eerste helft van Imperium. Je zou dit deel kunnen beschouwen als een rechtbankthriller.
De tweede helft van het boek wordt in beslag genomen door onstuitbare opmars van de staatsman Cicero die zijn politieke tegenstanders met list en bedrog verpulvert. De rechtschapen advocaat verandert in een opportunistische staatsman. Dit deel kan je zien als een politieke thriller waarbij corruptie en moord de ideale gereedschappen zijn om de machtsverhoudingen te doen kantelen.

Het interessante van Imperium is dat de focus nu eens niet is gericht op het Rome ten tijde van de wrede keizer Julius Caesar. Robert Harris heeft gekozen voor de democratische Romeinse republiek, vlak voor de machtsgreep van Caesar. Het blijkt een oneindig veel interessantere periode. Mannen als Cicero probeerden uit volle overtuiging de republiek te handhaven en het volk een grote mate van inspraak te geven. Robert Harris schetst een beeld van verkiezingen en beïnvloeding van stemgedrag die nauwelijks verschilt van de politieke situatie van nu. Imperium is dan ook een spiegel voor de hedendaagse politiek. Robert Harris toont aan dat de mens in al die eeuwen weinig veranderd is. Op een sfeervolle en levendige wijze beschrijft hij het oude Rome, de oorlog tegen de piraten, de machtswellust van senatoren en bloeddorstige legerleiders, de excessen van een tiran op Sicilië, de leef- en woonomstandigheden van gewone burgers, de hiërarchische verhoudingen tussen de verschillende rangen en standen en natuurlijk het leven en werk van Cicero. Harris heeft een prachtige roman geschreven met even fraaie als realistische karakters. De ijdele, maar onzekere Cicero vroeg eens in een brief aan een vriend wat de mensen over duizend jaar van hem zouden denken. Het antwoord wordt gegeven in Imperium, een kleurrijk mozaïek, een rijke roman over een rijk leven uit een rijk gedocumenteerde periode. Cicero zou tevreden zijn geweest.