Sfeer

sfeer en nog eens sfeer,Er zijn van die boeken die je steeds opnieuw boven op het stapeltje nog te lezen boeken legt om tot het laatste te bewaren. Het toetje aller toetjes, het uitgestelde genot waar je het liefst oneindig naar uit blijft kijken. Voor mij behoren de boeken van Donna Leon tot die categorie. Niet omdat ze huiveringwekkende momenten, zinderende spanning of wildwoeste achtervolgingen bevatten, maar omdat ze op een intelligente manier menselijkheid aan prachtige sfeertekening koppelen. Ook in Donna Leons laatste boek Kinderspel is dat weer het geval.
In Kinderspel wordt een thema aangesneden dat momenteel zeer actueel is in heel Europa: adoptie van kinderen met alle bijhorende misstanden van dien. De zaak gaat aan het rollen als commissaris Guido Brunetti naar het ziekenhuis wordt geroepen waar een kinderarts met ingeslagen schedel is binnengebracht. De dader is één van de politieagenten die de doctor wilde arresteren wegens het illegaal adopteren van een baby. Het kind, dat nauwelijks anderhalf is, wordt door de agenten naar een weeshuis gebracht. Als Brunetti probeert te ontdekken wie de opdracht heeft gegeven tot het gewelddadige ingrijpen van de politie, komt hij terecht in een wereld van meedogenloze mensenhandelaren en wanhopige, onvruchtbare vrouwen die op de zwarte markt kapitalen neertellen voor een kind. Daarnaast blijken ook de farmaceutische industrie en corrupte artsen tot grootscheepse zwendel in staat.
Al jarenlang uit Donna Leon in haar boeken scherpe kritiek op misstanden in Italië, en met name op de stad waar ze woont en zielsveel van houdt, het poëtische Venetië. Als Amerikaanse van oorsprong is ze in staat om met de blik van een buitenstaander te observeren. Ze ziet zowel de mooie kanten van Venetië alswel de duistere en verwerpelijke kanten. De mooie kanten beschrijft ze door middel van heerlijke sfeerbeelden die de lezer hartstochtelijk doen verlangen naar de beeldschone Dogenstad met haar culturele schatten, paleizen, pleinen, gondels, kanalen en culinaire hoogstandjes. Donna Leon streelt met haar beschrijvingen op ongeëvenaarde wijze het netvlies, de smaakpapillen en het verbeeldingsvermogen.
Dat zij niet blind is voor de werkelijkheid blijkt uit haar thematiek waarin bureaucratische waanzin, machtswellust, autoriteit en corruptie steeds opnieuw een hoofdrol spelen. In Kinderspel uit Donna Leon haar grote scepsis ten aanzien van de carabinieri, die een gespleten wetgeving proberen te handhaven. Want wat voor zin heeft het om een illegaal geadopteerd kind af te nemen van liefhebbende ouders om het vervolgens in een kindertehuis te stoppen, waar het gedoemd is een liefdeloze jeugd te krijgen. Donna Leon verfoeit openlijk de op geld beluste, nietsontziende handelaren in baby’s. Ze is razend op de belabberd functionerende gezondheidsdienst die corruptie in de hand werkt. Daarom laat de schrijfster haar commissaris duidelijk sympathiseren met diegenen die de wet overtreden, de stellen die in arren moede illegaal kinderen adopteren omdat de legale weg nauwelijks doenlijk is.
Uiteraard komen ook nu weer de botsing tussen de verschillende politiediensten ter sprake, wordt er gerefereerd aan de structurele oneerlijkheid van vrijwel alle Italiaanse advocaten en laat ze haar minachting voor de op sensatiebeluste media duidelijk merken.
Met weemoed laat ze Brunetti haar eigen heimwee naar het verleden verwoorden waarin op een helderder wijze ethische beslissingen genomen konden worden dan in de huidige tijd waarin wetenschap en technologie de bestaande regels aan hun laars lappen. De doden zijn niet langer helemaal dood, de levenden niet noodzakelijkerwijze geheel en al levend. Niet meer op het moment dat er harten en levers voor veel geld te koop zijn.
Maar naast alle onrecht en maatschappijkritiek die Donna Leon ventileert, is zij toch bovenal een vertelster die de door haar gesignaleerde criminaliteit in een sfeervol en spannend verhaal weet te gieten. Een verhaal vol menselijkheid ook. Er is tijd voor misdaad, maar er is ook tijd voor een uitgebreide lunch met wijn of een diner met grappa. Er is tijd voor harde confrontaties met criminelen, maar ook voor een genoeglijk samenzijn met vrouw en kinderen. Donna Leon is de vrouwelijke Leonardo da Vinci. Zij schildert prachtige beelden en verhalen met woorden. Oneindig goed van opbouw en sfeer. Een weldaad om te lezen.