Nederlandse politiek onder het mes

Zeggen dat de politieke thriller uitsluitend een genre is voor zwaargewichten onder de misdaadauteurs gaat te ver. Maar een feit is dat de schrijver die besluit zich aan het genre te wagen, zich moet meten met illustere scribenten als Robert Harris, Graham Greene, John le Carré, Ken Follett, Frederick Forsyth en Jeffrey Archer. Grootmeesters die hun hand niet omdraai(d)en voor intelligente en complexe verhalen vol foute regeringen en ambtenaren, waarin corruptie, machtswellust, intriges, chantage en spionage op wereldniveau centraal staan.

Bijgestaan door haar levenspartner, politiek verslaggeefster Dominique van der Heyde (NOS/Nieuwsuur), besloot journaliste en misdaadauteur Annet de Jong de uitdaging toch aan te gaan. Onder het pseudoniem Anna Levander schreef het duo de politieke thriller Morten, het eerste deel van een trilogie rond de Nederlandse politicus Morten Mathijsen. Een risicovolle onderneming, want het Nederlandse politieke landschap lijkt zich niet bepaald te lenen voor duizelingwekkend spannende intriges. En, inderdaad, die heeft het boek dan ook niet te bieden.

De man om wie alles draait is de ambitieuze en arrogante politicus Morten Mathijsen. Hij is tweede man van de succesvolle partij De Nieuwe Liberalen en hij wil minister van Financiën en liefst minister-president worden. Hinderlijke hobbel op zijn weg naar de top is dat Morten wordt gechanteerd door een anonieme afperser. Deze suggereert dat Morten 20 jaar eerder, tijdens een feest in Maison Neuf, bloemenman Nico heeft vermoord. Morten kan zich er niets van herinneren, maar omdat hij zijn politieke ambities niet in gevaar wil brengen, betaalt hij regelmatig grote bedragen aan zijn afperser. Maar ook privé heeft Morten het moeilijk. Hij is verslaafd aan internetporno en zijn vrouw Esther is labiel. Als hij warme gevoelens begint te krijgen voor zijn personal assistant, Evelien Bax, wordt het steeds moeilijker om controle over zijn leven te houden. Tot overmaat van ramp vindt acquirerend redacteur Marijn Flanders in de archieven van haar uitgever het vergeten manuscript van ene Eva Laurillard, waarin wordt beschreven hoe Eva meer dan 20 jaar geleden, tijdens een feest in Maison Neuf de liefde heeft bedreven met de jonge politicus Morten. Het is het startschot voor Marijn om een boek te willen schrijven over de opkomst en de ondergang van De Nieuwe Liberalen. Daartoe moet zij veel research doen. Er komen dingen boven water die iedereen het liefst zou zijn vergeten.

Hoewel het verhaal voor een groot deel draait om Morten Mathijsen, is hij door Anna Levander niet neergezet als een echte hoofdpersoon. Hij is meer de kapstok waaraan het verhaal is opgehangen, om de Nederlandse politieke mechanismen te duiden. Een onaangenaam persoon met verwerpelijke politieke standpunten. Eigenlijk is de echte hoofdpersoon Marijn Flanders die heeft besloten auteur te worden. Zij verbindt het verleden met het heden, ontrafelt geheimen en zorgt voor de voortgang van het verhaal.

Het aardige van het boek is dat het geen sleutelroman is en dat men dus nergens één op één een bestaande politicus kan herkennen in de fictieve personages. In veel gevallen zijn echter wel denkbeelden en eigenaardigheden van politici gecombineerd. Zo heeft Morten bij Shell gewerkt, is hij voorstander van een papa-dag en ambieert de post minister van Financiën (Wouter Bos), gebruikt hij zijn gezin voor zijn verkiezingscampagne en begint hij een verhouding met zijn pr-dame (Diederik Samsom), en is hij fel tegen Europa (Geert Wilders).

Annet de Jong heeft opnieuw een prettig leesbaar boek geschreven. De verhaallijnen van Morten en Marijn worden knap met elkaar vervlochten en het verhaal wordt in hoog tempo verteld. Maar wat het boek mist is spanning. Het roept op zijn best nieuwsgierigheid op. De lezer krijgt wel een perfect inzicht in het politieke reilen en zeilen in Nederland vol machtsspelletjes en achterbaks gekonkel. Idealen worden vermalen door persoonlijke ambities en veel personages zijn alle schaamte voorbij. Logisch dat de toonzetting van Anna Levander soms cynisch, soms ironisch wordt,  zoals in een serie als The New Statesman. Kortom, een heerlijk onderhoudend boek.