De taalgrapdichtheid van Ross
Soms is het voor iedereen het beste als een serieheld sterft met de dood van zijn schepper. Want hoewel beroemde speurders als Philip Marlowe (Raymond Chandler), Sam Spade (Dashiell Hammett), Lew Archer (Ross MacDonald), Maigret (Simenon), De Saint (Leslie Charteris) en Lemmy Caution (Peter Cheney), een verdienstelijke tweede kans kregen in boekverfilmingen, toch bleven zij hun echte roem en heldenstatus ontlenen aan hun optreden in de boeken van hun oorspronkelijke bedenkers. De sfeer, het taalgebruik, de karakterisering, onnavolgbaar. En wat niet na te volgen of te kopiëren is, kan het beste voortleven als zoete herinnering, heimwee, het onvervulde verlangen naar meer van datgene wat we liefhebben, zelfs al heeft de herinnering het verleden mooier ingekleurd dan het is.
Wie zich toch waagt aan het ondankbare karwei om de avonturen van een serieheld voort te zetten, moet over bijzondere capaciteiten beschikken. Hij moet het karakter van de oorspronkelijke verhalen behouden, maar toch een hedendaagse touch aan de verhalen geven om de lezers die het oude werk niet kennen, niet af te schrikken. Een helse taak waar alle navolgers van Ian Fleming (James Bond) zich volmondig in verslikten. Toen uitgeverij AW Bruna in 2008 bedacht om ter ere van haar 140-jarig jubileum een eenmalige poging te financieren om de legendarische held uit haar fonds, commissaris C.C.M.Carlier, beter bekend als De Schaduw, te laten herleven, werd Tomas Ross benaderd. Een goede keus. De meest veelzijdige misdaadauteur van Nederland, Tomas Ross, is een genie op het gebied van plotten en complotten, en bovendien een taalvirtuoos.
Met name dat laatste kwam goed van pas, want de verhalen van Havank ontleenden het grootste deel van hun charme aan het bombastische taalgebruik: de archaïsmen, de alliteraties, de komische beschrijvingen van personages en situaties, de kleurrijke schetsen van de omgeving, de absurdistische gedachtekronkels, de flamboyante overdrijvingen. Dit alles doordrenkt met goede wijn, omhuld door sigarenrook en veelal omarmd door de gastvrije zon van de Franse Riviera. De eerste pogingen van Tomas Ross om 'De Schaduw' van Havank nieuw leven in te blazen, in Caribisch Complot en Het mysterie van de nachtwacht, waren meer dan verdienstelijk en oogstten alom applaus. De boeken waren combinaties van nostalgie en actualiteit. De personages van vroeger werden met een tijdmachine overgebracht naar de wereld van vandaag, waar zij te maken kregen met actuele (criminele) problemen. Ross slaagde er wonderbaarlijk goed in om de sfeer van de oude Havanks te doen herleven.
Ook in zijn nieuwste boek De Schaduw contra de Schorpioen weet Ross humor, nostalgie en actualiteit goed met elkaar te verbinden. Heel Frankrijk, De Schaduw incluis, wordt gealarmeerd door een reeks terroristische aanslagen. De verdenking valt op de politieke partij, de PPPR die, desnoods met geweld, de nazaten van Lodewijk XVI en Marie-Antoinette op de troon wil zetten. De Schaduw gaat op jacht en ontdekt tussen alle bedrijven door dat prins Bernard der Nederlanden een vierde buitenechtelijke dochter heeft. Kortom, bekend terrein voor meesterkok Tomas Ross die feiten en fictie op de hem bekende manier heerlijk door elkaar husselt tot een lekkere factie, zijn specialiteit. De plot van het boek steekt dan ook met kop en schouder uit boven alle verhalen die Havank ooit heeft bedacht.
Maar ondanks de meesterhand van Ross, kleven er toch manco's aan De Schaduw contra de Schorpioen. Zo worden de aloude personages niet afdoende geïntroduceerd. Veel wordt bekend geacht. Hier en daar wat frivole geheugensteuntjes hadden geen kwaad gekund. Daar staat tegenover dat de introductie van nieuwe, curieuze karakters veel goed maakt. Kwalijker is dat de lezer wordt overspoeld door een bijna ongecontroleerde hoeveelheid taalgrappen, archaïsmen, alliteraties, verbale spitsvondigheden, bloemrijke woordenstromen en bizarre monologen en dialogen. Het is een taalkabaal van jewelste. Ingenieus, dat wel, maar het verhaal verzuipt regelmatig in de Havankiaanse taalwaanzin. Het remt de vaart van het verhaal duchtig. Het is als de verre oom, die iedereen wel kent. De oom die op verjaardagen onafgebroken moppen vertelt. Geestig, maar heel vermoeiend. Dat effect heeft de taalgrapdichtheid van Ross ook. Halverwege het boek snakt de lezer naar een moment rust. De balans tussen het Havankiaanse taalgebruik en de voortgang van het verhaal is ver te zoeken. Dat neemt niet weg dat het boek zeer sfeervol en onderhoudend is, veel humor kent, en een meesterlijke plot heeft. Voorlopig is Ross toch de enige Nederlandse auteur die een succesvolle serie met evenveel succes weet voort te zetten. Chapeau.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Kees de Bree
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
