Zwanenzang van een meesterspion
Zelden is de naam van een schrijver zo vereenzelvigd met een genre als die van John le Carré (88 jaar) met de spionageroman. Vanaf zijn derde boek The Spy Who Came In From the Cold (Spion aan de muur), dat bij verschijning in 1963 een ware sensatie veroorzaakte, stond hij garant voor kwaliteit. De 29 boeken die de grootmeester schreef, werden door critici louter met drie, vier en vijf sterren bedeeld. In tegenstelling tot Ian Fleming die zijn macho held James Bond wereldbedreigende schurken liet bevechten, schreef John le Carré juist over spionnen (onder wie de anti-held Smiley) met alle denkbare menselijke zwakheden, opererend in een verstikkend bureaucratisch systeem. Ook Carré's nieuwste boek Spion buiten dienst is daarop geen uitzondering.
Hoofdpersoon in dit boek is de ik-persoon Nat, een 47-jarige veteraan die als lid van de Britse veiligheidsdienst vijfentwintig jaar succesvol in het buitenland heeft geopereerd en die, samen met zijn vrouw Prue, terugkeert naar Londen. Ondanks al zijn ervaring, zijn kennis en zijn kwaliteiten wordt Nat vanwege zijn leeftijd door zijn superieuren op een zijspoor gemanoeuvreerd. Hij mag zijn laatste kunstje laten zien als hoofd van De Haven, een verwaarloosd en nutteloos bijkantoor waar vrijwel uitsluitend mislukte en overbodig geworden spionnen werken. De enige ambitieuze medewerkster is de mooie, jonge Florence die meer budget wil om een Oekraïense oligarch aan te pakken met belangrijke Russische contacten.
Nat heeft de nodige aanvaringen met zijn overgewaardeerde baas en ook de situatie thuis met vrouw en dochter levert regelmatig problemen op. Gelukkig heeft Nat een hobby. Elke maandag speelt hij badminton in een club waar hij kampioen is. Op een dag wordt hij uitgedaagd door ene Ed, een stuurse jongeman die constant ongezouten commentaar levert op de politieke situatie in de wereld. Nat mag de knaap wel en sluit vriendschap met hem, iets wat hem later flink in de problemen zal brengen.
Spion buiten dienst is een boek waarin alle kenmerkende ingrediënten uit de vorige boeken van John le Carré aan de orde komen. Ook hier is de hoofdpersoon een uitgerangeerde spion die gemangeld dreigt te worden door de hiërarchische en bureaucratische inlichtingendienst. Le Carré neemt alle ruimte om zijn personages fel commentaar te laten leveren op de actuele politiek. Mikpunt van kritiek zijn de slappe Britse politici, de Brexit, Trump die de pleeschrobber van Poetin wordt genoemd en Poetin zelf die als vijfderangs spion wordt weggezet. Verder besteedt Le Carré, als vanouds, veel tijd aan de onderlinge verhoudingen tussen de diverse afdelingen van de geheime dienst, hun talrijke ambtelijke procedures en hun contraproductieve rivaliteit, die leidt tot fouten en inefficiëntie.
Het is een herhaling van zetten die de magere verhaallijn van het boek niet echt versterkt. Spion buiten dienst is traditiegetrouw geen boek vol gevaarlijke missies van dappere spionnen. Le Carré gebruikt spionnen slechts als materiaal voor zijn romans waarin mensen met een speciaal beroep, zowel zakelijk als privé, proberen er het beste van te maken. In dat opzicht is Le Carré ook dit keer weer glansrijk geslaagd. Ze zijn er allemaal: de natuurgetrouwe dialogen, het messcherpe taalgebruik en Carré's vermogen om personages in enkele zinnen neer te zetten. Maar, wat er niet is, dat zijn de onvoorspelbaarheid en de spanning die veel van zijn vorige boeken kenmerken. In 2011 mocht Le Carré zich, dankzij de verfilming van zijn boek Tinker Tailor Soldier Spy, verheugen in een revival waarbij een nieuwe generatie zijn werk ontdekte. De vrees is dat dat met Spion buiten dienst niet zal gebeuren.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Kees de Bree
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
