Vlot geschreven, spannend, niet origineel

Het gijzelen van een of meer onschuldige mensen is een oneindig veel gebruikt thema in de misdaadliteratuur. In haar nieuwste boek Teken van leven heeft de Zweedse auteur Liza Marklund zich op glad ijs begeven in een poging dit uitgemolken onderwerp op een originele wijze te behandelen.

Zeven vertegenwoordigers van de EU-landen, die werken voor Frontex, worden in Nairobi door Somalische strijders ontvoerd. Een van hen is Thomas, de man van Marklunds vaste hoofdpersoon Annika Bengtzon. De mannen en vrouwen worden zowel om financiële als om politieke redenen ontvoerd. De gijzelnemers eisen een losgeld van 40 miljoen euro. Verder eisen zij een afschaffing van alle grenzen zodat Afrikanen vrij naar Europa kunnen komen, en een afschaffing van invoerrechten zodat Afrikaanse producten goedkoop op de Europese markt gebracht kunnen worden. Om de eisen kracht bij te zetten wordt om de zoveel tijd een gijzelaar om het leven gebracht. Alle landen onderhandelen afzonderlijk met de ontvoerders om de ingezetene van hun eigen land vrij te krijgen.

Traditiegetrouw beperkt Marklund zich niet tot één verhaallijn. Het hoofdverhaal gaat weliswaar over het gijzelingsdrama, maar op de achtergrond speelt het verhaal van een seriemoordenaar die het op jonge vrouwen voorzien heeft. De vraag is of er werkelijk een seriemoordenaar aan het werk is of dat de jonge vrouwen slachtoffer zijn geworden van huiselijk geweld. Misdaadverslaggeefster Annika Bengtzon bemoeit zich nauwelijks met de zaak omdat haar gedachten bij haar ontvoerde man zijn. Vanuit het standpunt van Annika begrijpelijk, maar voor de lezer is dit verhaal daardoor min of meer overbodig. 

Hoe vertel je een verhaal dat al talloze malen verteld is? Liza Marklund heeft zich geconcentreerd op de thuisblijvers, op hun onmacht, hun enorme angsten, hun boosheid en kwetsbaarheid. Dat brengt de situatie inderdaad heel dichtbij. Daar staat tegenover dat Marklund zich slechts oppervlakkig verdiept in de emoties en de toestand van de gegijzelden. Zij beschrijft het drama vanuit het gezichtspunt van Thomas, die murw geslagen signaleert wat er gebeurt. Maar veel oog voor de andere EU-afgevaardigden heeft Marklund niet. Daardoor blijven de gruwelijkheden waaraan zij worden blootgesteld, merkwaardig genoeg wat afstandelijk. De wanhoop en waanzin van mensen die gegijzeld zijn komen niet goed uit de verf, terwijl dat juist de doelstelling van Marklund was.
Naast deze twee grote verhaallijnen roert Marklund ook tal van maatschappelijke zaken aan in kleinere verhaallijnen: asielproblematiek, de geringe ethische moraal van de nieuwe media, valse beeldvorming van moslims en terrorisme in Europa, de uitbuiting van de derde wereld enz. enz. Ook vervlecht zij op knappe wijze het privéleven van haar hoofdpersoon in het verhaal. De barsten in de relatie tussen Annika en Thomas worden steeds groter, ook al zijn zij duizenden kilometers van elkaar verwijderd. Overspel op afstand, van twee kanten.

Liza Marklund is een vakvrouw en Teken van leven is dan ook een zeer vakkundig geschreven boek over leven en dood, liefde en haat, macht en onmacht. Vlot geschreven, goede plot, spannend, maar minder origineel dan Marklund voor ogen had. Soms ligt de lat gewoon te hoog, zelfs voor een gigant als Marklund.