Een knap geconstrueerd boek

Het is een curieuze misdaadbestijder, Aurelio Zen, Venetiaans politiecommissaris. Verslaafd aan sigaretten, espresso en melancholie. Een observator. Zelden brengt hij dingen op gang. Hij wacht tot hem iets overkomt. Pas verschenen zijn 10^e en nieuwste avontuur Terug naar Bologna. Zijn chroniqueur: Micheal Dibdin, de in Seattle wonende Engelsman die vier jaar Engels doceerde in Perugia, Italië.
Het verhaal is simpel. Lorenzo Curti, de frauduleuze eigenaar van de plaatselijke voetbalvereniging Bologna wordt dood aangetroffen in zijn kostbare Audi A8 luxury saloon. De plaatselijke politie ontfermt zich over de moord. Vice questore Aurelio Zen die met onbepaald ziekteverlof in Rome zit, wordt door de hoogste instanties naar Bologna gestuurd met de opdracht de politiek gevoelige stand van zaken bij te houden en dagelijks verslag uit te brengen over de voortgang van het onderzoek. Zonder dat Aurelio Zen iets onderneemt en zonder dat hij er noemenswaardig zicht op heeft, voltrekken zich in Bologna geheimzinnige zaken waaronder zelfs een nieuwe moordaanslag.
Dibdin is een literair schrijver, een stilist pur sang, die er toevallig voor heeft gekozen om zijn hoofdpersoon werkzaam te laten zijn bij de politie. Dat wil niet zeggen dat hij misdaadliteratuur schrijft. Zijn hoofdpersoon Aurelio Zen houdt zich niet bezig met opsporing. Hij valt nergens binnen met getrokken pistool en denkt nauwelijks na over misdaad. Hij eet, slaapt, houdt zich op hypochondrische wijze bezig met zijn gezondheid en maakt zich zorgen over zijn vastgelopen relatie met zijn vriendin. Intussen gebeuren om hem heen allerlei dingen die ogenschijnlijk los van elkaar staan, maar die nauw met elkaar verweven zijn. Een aan lager wal geraakte zoon van een welgestelde familie ontpopt zich als een gewelddadige hooligan, een slimme opstandige student raakt in conflict met zijn professor, een obscure privé-detective gaat in de fout, een aan cocaïne verslaafde tv-kok ondergaat een publieke vernedering en er wordt een mysterieuze moordaanslag gepleegd.
Aurelio Zen keert terug naar Bologna waar hij vroeger lang gestationeerd is geweest. Het is een stad van het Noorden met bombastische gebouwen. Een stad van harde werkers, stevige eters, zware drinkers en deprimerende winters. Een stad van spaghetti, parmaham voor volwassenen, rauwe rode wijn en caffe ristretto. De sfeer en couleur locale van de stad en het Italiaanse leven worden door Michael Dibdin zo gloedvol beschreven dat ze even bepalend zijn voor het verhaal als de plot.
Terug naar Bologna is geen spannend misdaadverhaal. Noch Aurelio Zen, noch anderen doen uitvoerig onderzoek naar de dood van de vermoorde voetbalclubeigenaar. Alle oplossingen komen door een samenloop van omstandigheden tot stand. Geestig in dit verband is dat een van de personages, professor Edgardo Ugo een speurdersroman wil schrijven, getiteld Terug naar Boulogne, waarin de rechercheur zelf niets oplost. Hiermee relativeert Michael Dibdin op subtiele wijze zijn eigen plot en de genreaanduiding van zijn boek.
Terug naar Bologna is een razend knap geconstrueerd boek. Geheel volgens de basisregels van de literatuur valt er bij hem geen mus van het dak zonder dat het een functie heeft. Alle gebeurtenissen, hoe klein ook, zijn van belang voor het verhaal en wijzen vooruit of grijpen terug. Niets wordt zomaar vermeld. Zijn manier van vertellen is die van de Italiaanse regisseur Fellini. Kleine (zede)schetsen van willekeurige Italianen, maar met een gemeenschappelijke deler, het Italiaanse leven. Terug naar Bologna is een intelligente variatie op een crimi. Uniek in zijn genre.